بررسی تاثیر احداث سدهای بزرگ مخزنی بر توسعۀ‌ فعالیت‌های کشاورزی در مناطق نیمه‌خشک ایران (مورد شناسی: سد سلمان فارسی در استان فارس)

امروزه اهمیت توسعۀ‌ کشاورزی از‌نظر تامین امنیت غذایی به‌عنوان زیرساختار توسعۀ روستایی مورد توجه جدی برنامه‌‌ریزان اقتصادی است. این موضوع در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان وابستگی زیادی به توان‌های محیطی ازجمله منابع آب‌ و خاک و بهره‌وری صحیح از آن‌ها دارد. طرح‌های آبخیزداری با تامین آب و حفاظت از خاک در کشورهایی که با بحران آب و فرسایش خاک زراعی (ازجمله کشور ما) روبه‌رو می‌باشند، نقش ویژه‌ای در رشد و توسعۀ‌ بخش کشاورزی دارد. پژوهش حاضر در راستای بررسی اثرات اقتصادی طرح‌های آبخیزداری در ایران و در استان فارس که یکی از بزرگ‌ترین سدهای مخزنی ایران به‌نام «سلمان فارسی» اجرا شده، تهیه شده است.روش انجام تحقیق مبتنی‌بر روش‌ توصیفیتحلیلی با رویکرد پیمایشی است. جامعۀ‌ آماری تحقیق شامل 584 خانوار، در روستاهای بالای 20 خانوار متاثر از پروژۀ سد سلمان فارسی ساکن در شهرستان قیروکارزین است. در این تحقیق نمونه‌گیری به روش احتمالی است که در مرحلۀ‌ تکمیل پرسشنامه و انتخاب اعضای نمونه، با توجه به در اختیار داشتن لیست روستاییان بهره‌بردار از آب سد، انتخاب نمونه براساس فرمول کوکران 95 خانوار به روش تصادفی ساده صورت پذیرفت و درنهایت تعداد 120 پرسشنامه (برای دقت بیشتر) تکمیل شده است. برای انجام محاسبات آماری با استفاده از نرم‌افزار spssو آزمون‌های ناپارامتری دوجمله‌ای و ویلکاکسون، به تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها پرداخته شده است. همچنین به‌منظور سنجش صحیح و واقعی درآمد ناخالص بهره‌برداران نمونه در سال پایه (1387)، درآمد سالانۀ‌ آنان را براساس اطلاعات بانک مرکزی از نرخ تورم، به سال 1394 تبدیل و سپس مقایسه انجام شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که در محدودۀ‌ مورد مطالعه، تاثیر احداث سد سلمان فارسی بر شاخص‌های اقتصادی زیاد و همچنین در وضعیت کشاورزی بعد از احداث سد تغییر معناداری ایجاد شده است؛ به‌طوری که در موارد «مساحت باغ ‌و قلمستان، مدار گردش آب محصولات کشاورزی، تعداد نیروی کار خارج از خانوار، تعداد نیروی کار از خانوار، تعداد دام سبک، تعداد قطعات باغی و درنهایت تعداد ماشین‌آلات ملکی یا اجاره‌ای در مرحلۀ‌ کاشت، داشت و برداشت» تغییرات ایجادشده نسبت‌به قبل از احداث سد معنادار و درحال افزایش بوده است.