روند تحول کالبدی فضایی روستاهای پیرامون شهر کاشان طی دورۀ زمانی 1395-1355

عرصۀ محیطی سکونتگاه‌‌های انسانی، بستر نظام اجتماعی و اقتصادی است که ساخت‌‌ها و کارکردها بر آن تکیه دارند. بر همین مبنا، تحولات کالبدی فضایی عرصه‌‌های روستایی و شهری حاصل تعامل متقابل عوامل و نیروهای مختلف در ابعاد محیطی اکولوژیک و اجتماعی اقتصادی هستند. هدف از انجام این مقاله این است که در چارچوب رویکرد پویش ساختاری– کارکردی، ضمن تاکید بر پیوندهای روستایی شهری به بررسی و تبیین تحولات کالبدی فضایی سکونتگاه‌های بخش مرکزی کاشان بپردازد. جامعۀ آماری برای انجام تحقیق، 35 روستای دارای سکنۀ بخش مرکزی شهرستان کاشان با مجموع 14657 نفر جمعیت و 4891 خانوار است. حجم نمونۀ خانوارهای روستایی از فرمول کوکران به‌دست آمده است؛ بدین ترتیب که 320 پرسشنامه به‌نسبت جمعیت هر روستا، بین خانوارهای روستاهای مذکور به‌صورت تصادفی توزیع و تکمیل شد. در راستای تحلیل و تبیین داده‌‌‌‌ها و اطلاعات از روش‌‌های کیفی (تحلیل منطقی)، کمّی (آماری توصیفی) و spss استفاده شد. جمع‌‌آوری اطلاعات نیز به روش اسنادی و میدانی بوده که روش اسنادی شامل سوابق آماری، کارهای صورت‌گرفته در دانشگاه‌‌ها و موسسات مختلف و روش میدانی نیز ازطریق پرسشنامۀ خانوار روستایی بوده است. نتایج بررسی نشان می‌‌دهد، در سکونتگاه‌های بخش مرکزی شهرستان‌‌ کاشان با مرکزیت منطقه‌‌ای شهر کاشان، عوامل و نیروهای مختلف با ابعاد محیطی اکولوژیک، اجتماعی و اقتصادی به‌صورت برهم‌افزا (سینرژیک) در فرایند دگرگونی سکونتگاه‌های ناحیه اثرگذر بوده‌اند؛ به‌طوری‌‌که پیامدهای این دگرگونی‌ها در عرصه‌های مختلف، ازجمله تغییرات محیطی اکولوژیک، بهره‌گیری از فناوری، تغییر کاربری اراضی، محدودیت‌های فعالیت کشاورزی، گسترش واحدهای صنعتی و تغییر در الگوهای رفتار اجتماعی قابل ‌ردیابی است. هرچند این پیامدها در بعضی عرصه‌ها موجب توسعۀ روستایی شهری شده، اما تعارضاتی نیز در عرصه‌های کالبدی فضایی به‌‌همراه داشته است.