ارزیابی جای پای اکولوژیک سیستم‌های حمل‌و‌نقل شهری در کلان‌شهرها مورد شناسی: شهر مشهد

حمل‌و‌نقل درون‌شهری یکی از عناصر اصلی و مهم سیستم شهری است که از یک طرف، زمینه تحرّک و پویایی شهر را فراهم کرده و دسترسی مردم و شهروندان را به نقاط و کاربری‌های مختلف شهری ممکن می‌سازد؛ از طرف دیگر، گسترش حمل‌و‌نقل شهری پیامدهایی از‌قبیلِ نرخ فزاینده تصادفات رانندگی، مصرف بی‌رویه انرژی‌های فسیلی، تولید آلاینده‌های مخرّب سلامت انسان و محیط زیست و هزینه‌های کلان ناشی از این موارد را به‌دنبال دارد. پژوهش حاضر در تلاش است تا با استفاده از روش جای پای اکولوژیک، نحوه استفاده و بهره‌برداری سیستم‌های حمل‌و‌نقل شهری مشهد از سوخت‌های فسیلی و پیامدهای زیست‌محیطی آن را بسنجد؛ بنابراین‌ پژوهش حاضر، از‌نظرِ ماهیت و روش دارای رویکرد تحلیلی و کاربردی است که ابتدا با استفاده از مطالعات میدانی، اسنادی و کتابخانه‌ای به بررسی و استخراج اطلاعات موردِنیاز پرداخته و سپس میزان مصرف و مقدار زمین موردِ‌نیاز این میزان مصرف را با استفاده از شاخص جای پای اکولوژیک محاسبه کرده و پیشنهادهایی برای کاهش مصرف سوخت و بهبود کیفیت محیط زیست شهر مشهد ارائه کرده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که‌ در شهر مشهد، سیستم اتوبوس‌رانی‌ بیشترین سازگاری را با محیط زیست دارد و تنها سیستم حمل‌و‌نقل درون‌شهری مشهد است که سرانه جای پای اکولوژیک آن‌ کمتر از سرانه جهانی آن است. همچنین نتایج محاسبات نشان می‌دهد که هر‌یک از سیستم‌های حمل‌و‌نقل؛ یعنی مینی‌بوس، تاکسی و مسافرکش‌ها، سواری‌های شخصی و موتورسیکلت‌ها، به‌ترتیب 2، 6، 12 و 5/5 برابر بیشتر از سیستم اتوبوس‌رانی از منابع زیست‌محیطی استفاده می‌کنند و به محیط زیست شهر مشهد خسارت می‌زنند.