انتقال بذر توسط علفخواران اهلی در اکوسیستم‌های مرتعی منطقه زاگرس مرکزی

به‌منظور بررسی انتقال بذور گیاهان توسط علفخواران اهلی (گوسفند و بز) در منطقه زاگرس مرکزی، 12 مکان مرتعی در 200 کیلومتری غرب شهر اصفهان انتخاب و در هر مکان در چهار زمان مختلف (نیمه ماه‌های خرداد، تیر، مرداد و شهریور) به‌طور تصادفی یک نمونه ترکیبی از ده گروه سرگین تازه علفخواران اهلی جمع‌آوری گردید (در مجموع 48 نمونه). نمونه‌های سرگین در اتاق تاریک و در معرض جریان هوای آزاد خشک شده و سپس از هر کدام یک نمونه 150 گرمی برای اعمال تیمار سرمادهی انتخاب و به‌مدت 2 ماه در دمای 3 درجه سانتی‌گراد در یخچال نگهداری شد. ترکیب بذری نمونه‌های سرگین در آزمایش‌های جوانه‌زنی در گلخانه به‌مدت 8 ماه تعیین گردید. در مجموع تعداد 2039 بذر متعلق به 50 گونه گیاهی (16 خانواده و 48 جنس) از نمونه‌های سرگین جوانه زد. ترکیب بذری نمونه‌ها بیشتر شامل گونه‌های علفی و خوشخوراکی بود که به‌جز تولید بذرهای ریز و زیاد و انتقال از طریق سرگین، شرایط مناسب انتقال روش‌های دیگر را ندارند. به‌ترتیب بیشترین و کمترین تعداد بذر جوانه زده در نمونه‌های تیر و خرداد دیده شد. هم‌چنین بیشترین و کمترین تعداد گونه بذری به‌ترتیب در نمونه‌های شهریور و خرداد ثبت شد. با این حال تنها تفاوت معنی‌داری بین ترکیب بذری نمونه‌های سرگین شهریور و خرداد مشاهده گردید. با توجه به زادآوری جنسی اکثر گونه‌های گیاهی ثبت شده در پوشش گیاهی منطقه، انتقال بذر از طریق سرگین علفخواران اهلی می‌تواند نقش مهمی در احیای طبیعی پوشش گیاهی، در صورت فراهم بودن سایر شرایط محیطی و مدیریتی، داشته باشد. نتایج این تحقیق می‌تواند ضمن افزایش دانش انتقال بذر گیاهان، به‌طور ویژه در احیای پوشش گیاهی اکوسیستم‌های چرایی کشور به‌کار گرفته شود.