بررسی دامنه پراکنش بوم شناختی و اثر عوامل محیطی بر پراکنش گونه‌های مهم چوبی جنگل‌های زاگرس در استان ایلام

مطالعه حاضر با هدف بررسی دامنه بوم شناختی گونه‌های چوبی و مهمترین عوامل موثر بر پراکنش آنها در جنگل‌های زاگرس استان ایلام انجام شد. خصوصیات فیزیکیوشیمیایی خاک و عوامل توپوگرافی در 109 قطعه نمونه دایره‌ای شکل500 مترمربعی در چهار منطقه جنگلی با دامنه ارتفاعی 2400-800 متر از سطح دریا بررسی شد. فاصله عمودی قطعات نمونه در جهت شیب برابر با 100 متر و فاصله مسیرهای نمونه‌برداری از 500 تا 1000 متر متغیر بود. دامنه پراکنش بوم شناختی بر اساس مهمترین عوامل موثر در پراکنش گونه‌ها محاسبه شد. نتایج نشان داد که مهمترین عوامل پراکنش گونه‌های چوبی در زاگرس عبارتند از درصد رس، پتاسیم، نیتروژن، کربن، شن، فسفر و ارتفاع از سطح دریا (متر). گونه‌های تنگرس (amygdalus orientalis)، شن (lonicera  nummularifolia)، دافنه (daphnae  mucronata) محلب (cerasus mahaleb) و کیکم (acer monspessulanum) در ارتفاعات بالا و دارای بیشترین میزان عناصر کربن، نیتروژن، پتاسیم و فسفر بودند. بلوط ایرانی (quercus brantii) همراه با کیکم و دافنه به ترتیب  بیشترین و بنه (pistacia atlantica)، بادام (amygdalus arabica) و ارژن (amygdalus orientalis) به ترتیب کمترین مقادیر شاخص آشیان بوم شناختی را نشان دادند. به‌طور کلی نتایج نشان داد که عوامل توپوگرافی و خاکی در پراکنش گونه‌های چوبی در منطقه مورد مطالعه نقش تعیین کننده‌ای دارند. 

investigating the ecological range distribution and environmental factors affecting the distribution of woody species in the zagros forests of ilam province

the present survey was conducted to investigate the ecological distribution range of woody species and the most important factors affecting their distribution in the zagros forests of ilam province. physical and chemical characteristics of soil, as well as topographical factors, were assessed in 109 circular sampling plots with an area of 500 m2 n four forest areas with an altitude range of 800-2400 m. the vertical distance of the plots on the slope aspect was 100 m, and the distance of the sampling routes varied from 500-1000 m. ecological distribution range index was calculated based on the most important factors affecting species distribution. based on the principal component analysis (pca), the most significant factors include: the percentage of theclay, potassium, nitrogen, carbon, sand, phosphorus, and altitude. species such as amygdalus orientalis, lonicera nummularifolia, daphne mucronata and cerasus mahaleb and acer monspessulsnum were found at hight altitudes with the highest levels of carbon, nitrogen, potassium and phosphorus. in addition, quercus brantii along with acer monspessulanum and daphne mucronata showed the highest ecological distribution range while pistacia atlantica, amygdalus arabica and amygdalus orientalis species respectively has the lowest values. overal, results indicate that topography and soil factors play an important role in the distribution of woody species in the studied areas.