ارزیابی تغییرات مکانی و زمانی تولید خالص اولیه در اکوسیستم‌های مرتعی ایران و ارتباط آن با خشکسالی

تغییرات مکانی و زمانی تولید خالص اولیه (net primary production, npp) نسبت به خشکسالی از معیارهای اساسی تعیین کننده وضعیت اکوسیستم‌های مرتعی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات npp  و ارتباط آن با خشکسالی انجام گرفت. سری زمانی ماهانه داده‌های npp برای کاربری‌های مرتع کشور از حاصل جمع تولیدات فتوسنتز خالص (psn) هشت روزه سنجنده مودیس (mod17a2h) با مقیاس مکانی 500 متر طی دوره‌ی زمانی 2000 تا 2022 تهیه شد. همچنین داده‌های بارش ماهانه 165 ایستگاه‌ سینوپتیک برای محاسبه شاخص بارش استاندارد و پایش خشکسالی‌ها طی این دوره  از سازمان هواشناسی  کشور اخذ گردید. نتایج نشان داد که بیشترین مقادیر تولید خالص اولیه با متوسط بیش از gc.m-2.month-1 50، طی فصل بهار و اوایل تابستان در مناطق مرطوب اتفاق می‌افتد. یافته‌های این پژوهش نشان داد که npp در اکوسیستم‌های مرتعی ایران رو به افزایش است و بطور متوسط تولید خالص اولیه کل اکوسیستم‌های مرتعی کشور حدود gc.m-2.yr-1 13± 112/6 است. به عبارتی حدود 76 میلیون تن کربن در سال توسط گیاهان موجود در اکوسیستم‌های مرتعی کشور ترسیب می‌شود. روند تغییرات سری ماهانه npp به دلیل تاثیرپذیری ازخاصیت فصلی معنادار نشد ولی تغییرات سالانه npp در تمام مناطق روند افزایشی معناداری را نشان داد.

evaluation of spatial and temporal changes in net primary production in iran's rangeland ecosystems in relation to drought

the present study was conducted to investigate npp changes and its relationship with drought. the monthly time series of npp for the country’s rangelands was prepared from the sum of net photosynthesis production (psn) of the eight-day modis sensor (mod17a2h) with a spatial scale of 500 m for 2000 to 2022.the monthly rainfall data of 165 synoptic stations were obtained from the national meteorological organization to calculate the standard precipitation index (spi) and monitor droughts in this period. box plots of precipitation and npp were prepared and showed that the highest values of npp with an average of more than 50 gc.m-2month-1 occur during spring and early summer in humid areas. results showed that npp is increasing in iran’s rangeland ecosystems, and on average, the npp of all rangeland ecosystems in the country is about 112.6 ± 13 gc.m-2.year-1  ,in other words, about 76 million tons of carbon per year. it is absorbed by the plants in the rangeland ecosystems of the country. the trend of changes in the monthly series of npp was not significant due to the influence of seasonal characteristics, but the annual changes of npp showed a significant trend of increase in all regions.