مدلسازی آشیان بوم‌شناختی افعی‌های کوهستانی تبار راده‌ای (raddei)در ایران، قفقاز و شرق ترکیه

افعی‌های کوهستانی جنس مونتی‌ویپرا (montivipera) به‌طور کلی، و گونه‌های تبار raddei به‌طور خاص، نمونه‌های ویژه‌ای از بوم‌زادی جدید (neoendemism) در فلات ایران، آناتولی و قفقاز هستند. با توجه به چالش‌های پیش روی حفاظت از گونه‌های مذکور، تعیین زیستگاه‌های مطلوب آنها، به منظور اتخاذ رویکردهای حفاظتی مناسب، ضروری است. به این منظور آشیان بوم شناختی هر گونه بر اساس چهار الگوریتم مدل تعمیم یافته خطی، مدل تعمیم یافته ارتقایی، جنگل تصادفی و بیشینه بی‌نظمی مدلسازی و در قالب یک مدل اجماعی بررسی شد. همچنین، با استفاده از یک رویکرد تجزیه به مولفه‌های اصلی، جدایی آشیان بوم‌شناختی گونه‌ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدل پراکنش گونه‌ها با (area under the curve, auc) و (true skills statistics, tss) بالاتر از 0/9 عملکرد پیش‌بینی بالایی دارند. گونه‌های تبار raddei الگوهای متفاوتی از اشغال آشیان بوم‌شناختی را نشان داده و بیشترین تمایز در گرادیان متغیرهای تغییرات فصلی درجه حرارت، بارش سالانه و تنوع ناهمواری‌ها دیده شد. دو گونه افعی لطیفی و افعی کوهرنگی، با وجود فاصله جغرافیایی زیاد، بیشترین میزان مشابهت و هم‌پوشی آشیان بوم‌شناختی را نشان دادند. با توجه به پراکنش و انعطاف‌پذیری تکاملی محدود افعی‌های کوهستانی در مناطق کوهستانی البرز و زاگرس، طرح‌ریزی اقدامات مدیریتی جهت کاهش عوامل تهدید کننده بقای طولانی مدت این گونه‌ها امری ضروری است.

ecological niche modeling of mountain vipers from the raddei clade in iran, caucasus and eastern turkey

mountain vipers of the genus montivipera, generally, and the species of the raddei clade, specifically, are interesting examples of species neoendemism in iran, anatolia, and the caucasus. given the critical conservation status of these species, it is necessary to identify their suitable habitats for prioritizing conservation measures. we modeled ecological niche of each species based on four species distribution models, including generalized linear models, generalized boosting models, random forest, and maximum entropy and combined them in an ensemble model. also, using a new principal component analysis (pcaenv), the ecological niche divergence of the species was investigated. results indicated that all models with auc and tss > 0.9 had excellent predictive performance. the species of the raddei clade showed different patterns of ecological niche occupation and the greatest differentiation was seen in the gradient of temperature seasonality, annual precipitation, and topographical ruggedness. m. latifii and m. kuhrangica, despite the great geographical distance, revealed the highest degree of niche overlap and niche similarity. due to the restricted distribution and limited evolutionary adaptability of mountain vipers in the mountainous regions of alborz and zagros, it is imperative to plan conservation measures to reduce the factors that threaten the longterm survival of these species.