نقش عوامل توپوگرافی و سازند زمین در شدت تاج‌خشکیدگی جنگل‌های حوزه زاگرسی استان ایلا

هدف این پژوهش بررسی برخی عوامل محیطی زوال جنگل‌های زاگرس در استان ایلام بود. در این راستا، لایه‌های رستری ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت، سایه‌دامنه، شکل زمین و سازند در جنگل‌های زاگرسی استان ایلام تهیه شد. نقشه پراکنش پوشش جنگلی زنده و خشکیده نیز با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 به‌دست آمد. سپس، درصد پوشش خشکیده جنگل در هر طبقه خاص از عوامل مورد بررسی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis) محاسبه شد. نتایج نشان داد که 2/37 درصد از تاج‌پوشش کل درختان خشکیده بود. اختلاف تاج‌پوشش خشکیده در سطح شکل‌های مختلف زمین ناچیز بود. بیشینه‌ و کمینه سطوح خشکیده پوشش جنگل به‌ترتیب در جهت‌های جنوبی (2/7 درصد) و شمالی (1/73 درصد)، شیب 200 درصد (2/6 درصد) و بیش از 80 درصد (1/52 درصد)، ارتفاع کمتر از 1300متر (3/36 درصد) و بیش از 1700متر (0/52 درصد)، سایه‌دامنه 1020 (2/56 درصد) و 255204 (0/82 درصد)، سازند گچساران (5/08 درصد) و سازند آسماریشهبازان (0/96 درصد) مشاهده شد. بر این ‌اساس، مقادیر خشکیدگی در شیب‌های جنوبی 9/35 درصد بیشتر از شیب‌های شمالی، سایه‌دامنه کم 68 درصد بیشتر از سایه‌دامنه زیاد و ارتفاعات پایین 84/5 درصد بیشتر از ارتفاعات بالا بود. خشکیدگی بیشتر جنگل در دامنه‌های کمتر سایه‌گیر و ارتفاعات پایین، که از شرایط محیطی خشک‌تری برخوردارند، بیان‌گر نقش موثر خشکسالی‌های اخیر در تشدید روند خشکیدگی این جنگل‌ها است.

The Role of Topographic Factors and Land Formation on the Severity of Forest Crown Dieback in the Zagrossian Sector of Ilam Province

The purpose of this study was to investigate some environmental factors of Zagros forest dieback. In this regard, raster layers of elevation, slope, aspect, hillshade, toposhape and the land formation of Zagros forests in Ilam province were prepared. The distribution map of live and dieback forest cover were also prepared, using Landsat 8 panchromatic images. Then, the percentage of dieback forest cover in each specific class of the studied factors was calculated, using geographic information system (GIS). Results showed that 2.37% of the forest cover area is dieback canopy. The difference in the percentage of dieback forest cover between landforms was negligible. Maximum and minimum dieback areas of forest cover were in southern aspects (2.7%) and northern aspects (1.73%), slope class 0%20% (2.6%) and more than 80% (1.52%), elevation less than 1300 m (3.36%) and more than 1700 m (0.52%), hillshade class 0102 (2.56%) and 255204 (0.82%), Gachsaran formation (5.08%) and AsmariShahbazan formation (0.96%), respectively. As a result, the amount of dieback in the southern slopes was 35.9% higher than the northern, in low hillshade was 68% more than high hillshade and in low elevations was 84.5% higher than high elevations. It seems that the higher ratio of crown dieback was occurred in the less hillshade and at low elevations, due to higher temperatures and lower soil moisture in these areas, which indicates the effective role of recent droughts in intensifying the process of forest dieback.