کاربرد بوم‌شناسی سیمای منظر در ارزیابی تغییرات مکانی و زمانی مناطق خشک، مطالعه موردی: دشت سیستان

افزایش جمعیت و به دنبال آن افزایش نیازهای انسان، تغییرات محیطی گسترده‌ای در اکوسیستم‌های مختلف ایجاد نموده است. بررسی تغییرات به منظور مدیریت درخور و پایدار اکوسیستم و حفاظت از ساختار و کارکردهای اکوسیستم ها اهمیت دارد. بوم شناسی سیمای سرزمین، مفاهیم، تئوری و روش هایی را برای ارزیابی و مدیریت سرزمین ارائه می کند. در این مطالعه، سنجه های سیمای سرزمین برای ارزیابی تغییرات زمانی و مکانی در دشت سیستان به کار رفت. سنجه های سیمای سرزمین در دو سطح کلاس و منظر با استفاده از نقشه‌های طبقات پوشش اراضی سال های 1356، 1379، 1394 و 1399 تهیه شد. بررسی سنجه های سیمای سرزمین نشان داد که در سطح کلاس، بیشترین تعداد لکه و تکه تکه شدن طبقه پوشش گیاهی در سال 1379 و کمترین تعداد لکه پوشش گیاهی در سال 1356 وجود داشته است. طی سال های 1394 و 1399 با ورود آب رودخانه های هیرمند و فراه رود، طبقات مرتبط با آب و در نتیجه پوشش گیاهی از جمله انواع گز، بونی و نی افزایش یافته است. در سال های 1394 و 1399، پوشش گیاهی دارای تعداد لکه های کمتر و با پیوستگی بیشتری در مقایسه با سال 1379 بوده است. به دلیل آب گیری محدود تالاب هامون، بیشترین تعداد لکه آب در سال 1394 وجود داشته و در سال 1356 کمترین تعداد لکه طبقه آب وجود داشته است. این مطالعه نشان می دهد که بوم شناسی سیمای منظر و سنجه های آن، به خوبی می تواند تغییرات را در اکوسیستم های مناطق خشک مشخص کند. همچنین این سنجه ها می توانند تغییرات اکوسیستم را کمی سازی کنند که در مدیریت اکوسیستم ها کاربرد دارد.افزایش جمعیت و به دنبال آن افزایش نیازهای انسان، تغییرات محیطی گسترده‌ای در اکوسیستم‌های مختلف ایجاد نموده است. بررسی تغییرات به منظور مدیریت درخور و پایدار اکوسیستم و حفاظت از ساختار و کارکردهای اکوسیستم ها اهمیت دارد. بوم شناسی سیمای سرزمین، مفاهیم، تئوری و روش هایی را برای ارزیابی و مدیریت سرزمین ارائه می کند. در این مطالعه، سنجه های سیمای سرزمین برای ارزیابی تغییرات زمانی و مکانی در دشت سیستان به کار رفت. سنجه های سیمای سرزمین در دو سطح کلاس و منظر با استفاده از نقشه‌های طبقات پوشش اراضی سال های 1356، 1379، 1394 و 1399 تهیه شد. بررسی سنجه های سیمای سرزمین نشان داد که در سطح کلاس، بیشترین تعداد لکه و تکه تکه شدن طبقه پوشش گیاهی در سال 1379 و کمترین تعداد لکه پوشش گیاهی در سال 1356 وجود داشته است. طی سال های 1394 و 1399 با ورود آب رودخانه های هیرمند و فراه رود، طبقات مرتبط با آب و در نتیجه پوشش گیاهی از جمله انواع گز، بونی و نی افزایش یافته است. در سال های 1394 و 1399، پوشش گیاهی دارای تعداد لکه های کمتر و با پیوستگی بیشتری در مقایسه با سال 1379 بوده است. به دلیل آب گیری محدود تالاب هامون، بیشترین تعداد لکه آب در سال 1394 وجود داشته و در سال 1356 کمترین تعداد لکه طبقه آب وجود داشته است. این مطالعه نشان می دهد که بوم شناسی سیمای منظر و سنجه های آن، به خوبی می تواند تغییرات را در اکوسیستم های مناطق خشک مشخص کند. همچنین این سنجه ها می توانند تغییرات اکوسیستم را کمی سازی کنند که در مدیریت اکوسیستم ها کاربرد دارد.

Application of Landscape Ecology in Spatio-Temporal Change Detection of Arid Regions, Case Study: Sistan Plain

Population growth followed by increasing human needs has caused widespread environmental changes in various ecosystems. Change detection is necessary to properly manage the ecosystem and protect the structure and functions of ecosystems. Landscape ecology provides concepts, theories, and methods for assessing and managing lands. In the current study landscape metrics were used to assess spatiotemporal changes in the Sistan Plain. Landscape metrics were created at class and landscape levels. These indices were calculated, using land use/cover maps of 1977, 2000, 2015, and 2021. Results showed that at the class level, the highest number of patches and fragmentation of the vegetation cover was occured in 2000 and the lowest number of vegetation patches was in 1977. With the inflow of water from Helmand and Farahrood rivers in 2015 and 2021, the vegetation cover, comprising a variety of Tamarix sp, Aeluropus sp, and Phragmites sp, has increased. Due to the inundation of Hamoun and Farah rood rivers, the water and vegetation cover has fewer patches with more connectivity. The highest number of patches in the water body class was in 2015, due to the limited inflow from the Hamoun wetland and the lowest number of water body patches was observed in 1977. This study shows that landscape metrics can determine changes in arid ecosystems. Also, these metrics can quantify the changes in ecosystems and be used in ecosystem management of arid lands.