ارزیابی اثر برخی عوامل فیزیوگرافیک بر مدل‌های رویشی گونه ممرز (.carpinus betulus l) در جنگل ارسباران

هدف پژوهش حاضر بررسی تغییرات مدل‌های رگرسیونی رویشی گونه ممرز (.carpinus betulus l) به‌عنوان فراوان‌ترین گونه در جنگل ارسباران در ارتفاع و جهت‌های مختلف دامنه بود. نمونه‌برداری انتخابی در دامنه ارتفاعی 1200 تا 1500 متر با آماربرداری در قطعه نمونه‌های یک هکتاری شامل قطر برابر سینه، ارتفاع کل و قطر تاج انجام شد. سپس با محاسبات رگرسیون غیرخطی، بهترین مدل‌ها برای بررسی ارتباط بین قطر (متغیر مستقل) و ارتفاع، سطح مقطع و مساحت تاج (متغیرهای وابسته) در هر ارتفاع و جهت دامنه بر اساس حداکثر ضریب همبستگی، ضریب تعیین، حداقل خطای استاندارد و ضریب آکائیک برازش شدند. همچنین آزمون همبستگی پیرسون به‌منظور بررسی رابطه بین متغیرهای وابسته و مستقل و آنالیز واریانس با استفاده از آزمون توکی برای بررسی معنی‌داری روابط بین متغیرهای مورد مطالعه و عوامل محیطی انجام شد. نتایج نشان داد همبستگی مثبت و معنی‌داری بین قطر برابر سینه با ارتفاع و سطح مقطع درختان و همبستگی منفی معنی‌داری بین قطر برابر سینه و مساحت تاج درختان وجود داشت که شدت این همبستگی بین قطر برابر سینه و سطح مقطع بسیار قوی بود (0/994=r). ارتفاع و مساحت تاج درختان در جهت‌های مختلف دامنه و ارتفاع‌های مختلف، اختلاف معنی‌داری نشان دادند، اما قطر برابر سینه و سطح مقطع درختان نسبت به تغییرات ارتفاع و جهت دامنه تفاوت معنی‌داری نداشتند. مدل‌های نمایی به‌علاوه خطی، منطقی، heat capacity، سینوسی، نمایی 3، گاوسی، لگاریتم طبیعی و درجه دوم معکوس مهم‌ترین مدل‌ها بودند. گونه ممرز در جهت‌ها و ارتفاع‌های مختلف از مدل‌های رویشی متفاوتی پیروی می‌کرد و تنها در جهت شمال شرقی، مدل رویشی یکسانی بر حسب قطرسطح مقطع (مدل گویا) در سه ارتفاع مورد بررسی نشان داده شد. مدل‌های رگرسیونی غیرخطی برای نشان دادن رابطه قطر با مشخصه‌های سطح مقطع و تاج نسبت به ارتفاع درخت، بهتر عمل کردند. پیشنهاد می‌شود مطالعات مدل‌سازی برای سایر گونه‌ها و عوامل محیطی تکرار شود تا با کسب نتایج تکمیلی، امکان ارائه دستورالعمل‌های مدیریتی دقیق فراهم شود.

Evaluating the Effect of Some Physiographic Factors on Growth Models of Hornbeam (Carpinus betulus L.) in Arasbaran Forest

The current study aimed to investigate changes in growth models of hornbeam (Carpinus betulus), as the most abundant species in Arasbaran forest, at different altitude ranges and aspects. Sampling was performed in onehectare plots at the altitude range of 1200 to 1500 meters and hornbeam trees were measured on the diameter at the breast height (DBH), total height and the diameter of crown canopy. Data analysis was carried out by Nonlinear Regression Models and the best models were fitted based on maximum correlation coefficient, coefficient of determination, minimum standard error and Akaike coefficient for the relationship between diameter (independent variables), and height, basal area and the crown canopy (dependent variable). Results showed that there was a positive correlation between DBH, height, and basal area of trees (r = 0.994) but DBH and crown canopy had a negative correlation. In addition, there was a significant difference in height and crown canopy of the trees across altitudes and aspects. The results of nonlinear models revealed that Exponential Linear Model, Rational Model, Heat Capacity, Sinusoidal, Exponential Association 3, Gaussian, Natural Logarithm and Reciprocal Quadratic YD were the most important models. The hornbeam species follows different models at different altitudes and aspects (except in the northeast aspect which only showed a Rational Model at different altitudes). Nonlinear Regression Models performed reasonable in showing the relationship between tree characteristics including diameterbasal area and diametercanopy cover. It is recommended to use such models for other species in the region with environmental factors to provide complementary results for more accurate management guidelines.