ارزیابی و مقایسه پیوستگی سیمای سرزمین در حوزه آبخیز کوزه‌تپراقی، استان اردبیل

به‌دنبال توسعه نامتوازن و بهره‌برداری مفرط از حوزه‌های آبخیز کشور، امروزه تکه‌تکه‌شدگی سیمای سرزمین به یک نگرانی عمده برای حفظ خدمات بوم‌سازگان و سلامت زمین تبدیل شده است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی و مقایسه شاخص‌های پیوستگی سیمای سرزمین حوزه آبخیز کوزه‌تپراقی به‌عنوان یکی از حوزه‌های آبخیز حساس به تخریب از لحاظ بوم‌شناختی انجام شد. به‌همین منظور، پیوستگی سیمای سرزمین از دو بعد ساختاری و عملکردی لکه‌های سبز (کاربری مرتع و باغ) در سطح 36 زیرحوزه مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا شاخص‌های پیوستگی با استفاده از نرم‌افزار fragstats و تئوری گراف برای هر کدام از زیرحوزه‌های کوزه‌تپراقی محاسبه و سپس به‌منظور حذف بزرگی معیارهای محاسبه شده در ارزیابی پیوستگی سیمای سرزمین حوزه آبخیز کوزه‌تپراقی شاخص‌های مورد استفاده، در بازه صفر تا یک با استفاده از روش فاصله‌ای استاندارد شدند. در ادامه، پیوستگی سیمای سرزمین برای هر یک از زیرحوزه‌ها و نیز کل حوزه آبخیز کوزه‌تپراقی محاسبه، طبقه‌بندی و پهنه‌بندی شد. نتایج پیوستگی ساختاری نشان داد که پیوستگی لازم بین لکه‌های سبز در تمام زیرحوزه‌های مورد مطالعه وجود دارد. نتایج پیوستگی عملکردی نشان داد که زیرحوزه‌های 4 و 36 حداکثر و زیرحوزه 17 حداقل مقدار پیوستگی عملکردی را از لحاظ شاخص احتمال پیوستگی (pc) دارند. همچنین پیوستگی کلی سیمای سرزمین حوزه آبخیز کوزه‌تپراقی دارای میانگین، انحراف معیار به‌ترتیب برابر با 0/52، 0/50 و در محدوده 0/50 تا 0/97 متغیر است. بر اساس نتایج مشخص شد که از 36 زیرحوزه واقع در کوزه‌تپراقی تنها 15 زیرحوزه دارای اراضی طبیعی (باغ و مرتع) بوده‌اند.

Assessment and Comparison of Landscape Connectivity in KoozehTopraghi Watershed, Ardabil Province

Following the unbalanced development and overexploitation of the countrychr('39')s watersheds, land fragmentation has become a major concern for the conservation of ecosystem services and land health. For this purpose, the present study was planned to evaluate and compare the landscape connectivity indices of KoozehTopraghi Watershed as one of the ecologically susceptible watersheds located in Ardabil Province. To this end, the landscape connectivity was investigated according to both structural and functional viewpoints, based on the green patches (rangelands and orchard) distributed at 36 subwatershed areas. The mentioned indices were first calculated using the Fragstats Software and graph theory at each subwatershed; then, they were standardized according to interval standardization between zero and one in order to consider the scale effect and draw a comparison in the same variation range. Therefore, the landscape connectivity was calculated, classified and mapped for each studied subwatershed and the whole watershed. Structural connectivity results showed the high level of landscape connectivity between green patches in all studied subwatersheds. In addition, the results showed that the landscape connectivity was obtained with the mean and standard deviation of 0.50 ± 0.52, being varied from 0.50 to 0.97. The results also proved that out of the 36 subwatersheds located in the KoozehTopraghi, only 15 subwatersheds had natural lands (orchard and rangelands). Also, the subwatershed 27, with the highest value of landscape connectivity (0.97), had the highest priority.