ارزیابی تغییرات زمانی و مکانی عامل فرسایندگی باران و شدت فرسایندگی(مطالعه موردی: حوزه آبخیز مندرجان، استان اصفهان)

یکی از عوامل تعیین کننده میزان فرسایش آبی خاک، فرسایندگی باران است. فرسایندگی باران به وسیله کل انرژی رگبار و حداکثر شدت 30 دقیقه ای تعیین می شود. از آنجا که فرسایندگی باران رابطه نزدیکی با مقدار بارش و رژیم شدت بارش دارد، انتظار می رود که فرسایندگی باران به صورت ماهانه و فصلی در طول سال متغیر باشد. هدف اصلی این مطالعه، مدل سازی تغییرات مکانی و زمانی فرسایندگی باران، تراکم فرسایندگی و تاثیر آن بر میزان فرسایش خاک در حوزه آبخیز مندرجان است. در این پژوهش با استفاده از داده های بارش یک دقیقه ای ایستگاه های باران نگار مجاور حوضه در طول دوره آماری 11 ساله (13941384) عامل فرسایندگی باران به صورت متوسط ماهانه محاسبه شد، سپس با استفاده از فناوری های زمین آمار اقدام به پهنه بندی شد. مقایسه نقشه های فرسایندگی بارش ماهانه، فصلی و سالانه نشان داد که بیشترین فرسایندگی باران در فصل پاییز (حدود 41 درصد) و کمترین آن در فصل تابستان (کمتر از یک درصد) مشاهده شد. نتایج نشان داد که آبان ماه با 65 (مگاژول در میلی متر بر هکتار بر ساعت بر ماه) بیشترین مقدار فرسایندگی و مردادماه با مقدار صفر، کمترین مقدار فرسایندگی را دارد. این مطالعه نشان داد، انتظار می رود بالاترین خطر فرسایش خاک در ماه آبان باشد، زیرا که در این ماه نه تنها فرسایندگی باران زیاد است، بلکه تراکم فرسایندگی نیز زیاد است.

Evaluating the Spatial-Temporal Variations of Rainfall Erosivity and Erosivity Density (A Case Study: Menderjan Watershed, Isfahan Province)

Rainfall erosivity is one of the factors determining the amount of water erosion in the soil. Rainfall erosivity is determined by the total rainstorm energy and the maximum intensity in 30 minutes (I30). Since rainfall erosivity is closely related to the amount and intensity of rainfall, it is expected that the rainfall erosivity would change monthly and seasonally throughout the year. The main objective of this study was the spatial and temporal variation modeling of rainfall erosivity, erosivity density and their impacts on the soil erosion in Menderjan watershed. In this research, by using rainfall data with 1 minute from the rain gauge in the proximity of the basin during the 11year statistical period (20052015), the rainfall erosivity factor (R) was calculated on a monthly average; then it was mapped using geostatistical technologies. Comparison of the monthly, seasonal and annual rainfall erosivity maps showed the highest rainfall erosivity occur in autumn (about 41 percent), while the lowest one was recorded in summer (less than 1%), respectively. According to the results obtained the maximum amount of erosivity was observed in November, which was 65 (MJ.mm.ha1.h1.month1), while the lowest amount was observed in August. This study showed that the highest risk of soil erosion was expected to occur in November, because this month is not only the time of rainfall erosion, but also involves a high erosion density.