اولویت‌بندی روش‌های اصلاح مرتع با استفاده از روش تحلیل تصمیم‌گیری چندمعیاره (مطالعه موردی: مراتع شهرستان سمیرم)

انتخاب روش مناسب به منظور اصلاح مراتع، با توجه به در نظر گرفتن عوامل و معیارهای متعدد دشوار است. در تحقیق حاضر، روش های مختلف اصلاح مرتع در مراتع شهرستان سمیرم -استان اصفهان با استفاده از روش تحلیل تصمیم گیری چندمعیاره و مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور گزینه های رایج اصلاح مرتع در طرح های مرتعداری سمیرم شامل مدیریت چرای دام در مرتع، توسعه منابع آب، کپه کاری، قرق، ذخیره نزولات و بادام کاری، کوددهی و کشت مستقیم علوفه بر اساس معیارهای اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی و محیطی و زیرمعیارهای هزینه، تعارض محلی، زمان پاسخ، اجرایی بودن روش، اشتغال، تولید علوفه و اثربخشی در فضای تصمیم گیری چند معیاره مورد ارزیابی قرار گرفتند. معیارهای مورد ارزیابی با استفاده از 30 پرسش نامه که در اختیار متخصصان منابع طبیعی (شامل اعضای هیئت علمی دانشگاه، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی و کارشناسان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری) قرار گرفت، به صورت حضوری و طبق روش لیکرت رتبه بندی شدند و سپس معیارها در هر گزینه اصلاحی در نرم افزارfacilitator از صفر تا یک وزن دهی شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که گزینه مدیریت چرای دام در مرتع با دامنه مطلوبیت 0/54 تا 0/98 و کپه کاری با دامنه مطلوبیت 0/6 تا 0/95 نسبت به سایر گزینه ها اولویت دارند. همچنین، از میان گزینه های اصلاحی مختلف، توسعه منابع آب با محدوده مطلوبیت 0/76-0/55 کمترین ریسک اجرایی را دارد. نتایج نشان داد که اجرای پروژه ذخیره نزولات همراه با بادام کاری با میزان مطلوبیت کمتر از 0/5 گزینه اصلاحی نامناسبی برای اصلاح مراتع سمیرم است.

Prioritizing Rangeland Improvement Practices using Multi-Criteria Decision Making Approach

Selecting the appropriate rangeland improvement method is a challenging task for range managers because it requires consideration of various criteria. This study was aimed to evaluate various restoration and reclamation practices in the rangelands of SemiromIsfahan using MultiCriteria Decision Making (MCDM) methods. Grazing management, water point development, pit seeding, exclosure, water harvesting and planting almond, fertilization and direct cropping of forage were compared using various social, economic, managerial and environmental criteria. These criteria included cost, local conflict, response time, applicability of method, employment, forage production and their effectiveness. The criteria were weighted from 0 to 1 for all rangeland improvement alternatives based on the results obtained from 30 questionnaires from experts in universities, Isfahan Research and Education Center for Agriculture and Natural Resources, and Natural Resources and Watershed Management Organization of Isfahan. The criteria were ranked based on the Likert method and rangeland improvement alternatives were compared using the MDCM approach and the Facilitator software. According to the results, grazing management and pit seeding were identified as the best rangeland improvement alternatives, with favorability ranges of 0.540.98 and 0.60.95 respectively Water resource development had a lower risk of failure with the favorability ranges of 0.550.76, as compared to the other alternatives. The results, therefore, indicated that performing water harvesting along with planting almond in this area could be an inappropriate rangeland improvement alternative with the favorability of less than 0.5, so it should not be implemented in this area.