تعیین حساسیت بالقوه سطوح شیب‌دار در حوضه‌‌های کوهستانی، نسبت به وقوع زمین لغزشها، با استفاده از روش تعیین عامل ویژه مطالعه موردی: حوضه قرنقوچای واقع در دامنه شرقی کوهستان سهند (آذربایجان شرقی)

وقوع لغزش در سطوح شیب‌دار حوضه‌‌های کوهستانی، نتیجه عملکرد فرایندهای مختلف و تاثیر چندین عامل ویژه است. نوع واحدهای سنگی، شیب، نوع کاربری، میزان بارندگی، حضور گسلها، عبور جاده‌‌ها از کمرکش کوهستانها و جریان آبها در دره‌‌ها، از جمله عواملی هستند که در وقوع لغزشها در نواحی کوهستانی، نقش تعیین‌‌کننده دارند، اما در یک محدوده خاص، عامل ویژه‌‌ای نقش برجسته‌‌تری در وقوع لغزشها ایفا می‌‌کند که در اقدامات پیشگیرانه، تعیین چنین عامل ویژه‌ از اهمیت خاصی برخوردار است. در حوضه قرنقوچای که از نظر نوع واحدهای سنگی، ویژگی ژیومورفولوژیکی و زمین‌‌شناسی و همچنین نحوه ارتباط انسان با محیط، تنوع خاصی وجود دارد، به لحاظ این تنوع، علل وقوع لغزشها نیز در قسمتهای مختلف حوضه، متفاوت و متنوع است. در این مقاله، با استناد به پراکندگی لغزشها بر روی 9 لایه مختلف از نقشه‌‌های عامل، فراوانی وقوع لغزشها محاسبه و با استفاده از روش تعیین عامل ویژه، از بین عوامل مختلف، عامل اصلی تحریک‌‌کننده شیبها نسبت به وقوع زمین لغزشها، تعیین شده و در نهایت با بهره‌‌گیری از نرم‌‌افزارarc/view ، محدوده حوضه قرنقوچای از نظر حساسیت به وقوع لغزش، پهنه‌‌بندی شده ‌‌است. این محاسبات و نقشه نهایی تهیه شده نشان می‌‌‌دهد که محدوده خاکسترهای آتشفشانی و مارنها که لغزشهای بزرگ قدیمی نیز در گذشته بر روی آنها اتفاق افتاده، مساعدترین بستر را برای وقوع لغزشها فراهم می‌‌سازند. در بخشهای دیگر حوضه، کشت آبی که با آشفتگی شدید دامنه‌‌ها نیز همراه شده، به عمده‌‌ترین عامل تحریک‌‌کننده دامنه‌‌ها نسبت به وقوع لغزشها تبدیل گردیده ‌‌است.