جدایی‌گزینی فضایی در مادرشهرها: تحلیلی بر جغرافیای اجتماعی مادرشهر تهران

جدایی گزینی فضایی در اکثر مادرشهرها موضوع درخور توجهی است؛ چرا که از یک سو مستعد شکل-گیری آن هستند و از سویی، جهانی شدن این فرایند را تقویت می کند. هدف این پژوهش، بررسی الگوهای فضایی جدایی‌گزینی در مادرشهر تهران است. به همین منظور، هشت متغیر شامل موقعیت شغلی، میزان تحصیلات، کیفیت و مساحت مسکن، بُعد خانوار، سن سرپرست خانوار، قومیت و مذهب از داده های ثانویه (مرکز آمار ایران، 1385) استخراج شد و با استفاده از شاخص جدایی گزینی فضایی دو‌گروهی، چندگروهی و بیضی انحراف استاندارد بررسی شد. نتایج گویای جدایی گزینی فضایی در شهر تهران است؛ هرچند بین متغیرهای مختلف تفاوت هایی وجود دارد. متغیرهای مذهب و قومیت به‌ترتیب در مقایسه با سایر متغیرها میزان بالاتری از جدایی‌گزینی دوگروهی و چند گروهی را نشان می‌دهند. اما برخلاف نظریه همگون سازی فضایی، متغیر مذهب الگوی متمرکزتری را در مقایسه با قومیت داراست. همچنین، با استفاده از بیضی انحراف استاندارد مشخص شد که تهران بر اساس متغیر مساحت خانه‌، دارای ساختاری به‌شدت دوگانه است و بر‌خلاف نظریه های رایج، افزایش بُعد خانوار همراه با افزایش مساحت محل سکونت نیست؛ بلکه خانه های پرجمعیت و با مساحت کم در جنوب شهر و خانه های با مساحت بالا و خانواده های کم‌جمعیت در شمال شهر مستقر شده‌اند.