شناسایی و تحلیل تاثیر پارامترهای اقلیمی و شاخص‌های اقلیم‌شناسی کشاورزی بر مراحل مختلف فنولوژی گندم دیم در استان کردستان

در این مطالعه، اثر شاخص‌های هواشناسی کشاورزی و پارامترهای اقلیمی را بر عمل‌کرد محصول گندم دیم در استان کردستان شناسایی کرده‌ایم. به این منظور، همبستگی داده‌های مربوط به عمل‌کرد محصول گندم دیم و شش شاخص هواشناسی کشاورزی (مجموع اختلاف دمای حداکثر و حداقل روزانه[1]، مجموع درجه روزهای رشد[2]، مجموع واحدهای حرارتی- آفتابی[3]، مجموع واحدهای حرارتی- نوری[4]، مجموع کمبود فشار بخار آب[5]، میانگین تبخیر و تعرق[6]) و نیز یازده عنصر اقلیمی (میانگین حداکثر و حداقل دمای روزانه، میانگین دمای روزانه، مجموع بارش و تعداد روزهای بارانی، مجموع میزان ساعت‌های آفتابی واقعی، میانگین روزانه رطوبت نسبی، کمترین و بیشترین دمای ثبت‌شده روزانه، میانگین سرعت و حداکثر سرعت ثبت‌شده باد رادر شش مرحله فنولوژیکی رشد گیاه، از کاشت تا برداشت، استخراج کرده‌ایم. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که در نخستین مرحله فنولوژیکی، یعنی مرحله کاشت تا سه‌برگی شدن (شانزدهم مهر تا شانزدهم آبان)، عامل دما؛ در دومین مرحله فنولوژیکی، یعنی مرحله رشد اولیه قبل از مرحله خواب (هفده آبان تا 21آذر)، عامل بارش؛ در سومین مرحله فنولوژیکی، یعنی مرحله خواب (22 آذر تا 25اسفند)، نوسان‏های دمایی؛ در پنجمین مرحله فنولوژیکی، یعنی مرحله زایشی (22 اردیبهشت تا بیست خرداد)، عامل رطوبت نسبی و حداقل مطلق دما؛ در ششمین مرحله فنولوژیکی یا مرحله رسیدگی (21 خرداد تا بیست تیر)، عامل رطوبت نسبی؛ در عمل‌کرد گندم دیم در استان کردستان تاثیر‏گذار بوده‌اند. در چهارمین مرحله فنولوژیکی، یعنی مرحله دوم رشد پس از خواب (26 اسفند تا 21 اردیبهشت)، هیچ‌کدام از عوامل یاد‏شده با میزان عمل‌کرد گندم دیم ارتباط معناداری نداشته‌اند. این مسیله نشان می‌دهد که گیاه، عناصر اقلیمی مورد نیاز برای رشد را از دوره‌های فنولوژیکی قبل کسب می‌کند و در این مرحله، به رشد خود ادامه می‌دهد.