تبیین تمرکز اجتماعی- فضایی آسیب‌پذیری شهر تهران دربرابر زلزله

امروزه، علاوه‌بر تحلیل توزیع فضاییِ آسیب‌پذیری،‌ بر ریشه‌یابی و شناخت علل تفاوت‌ها و تمرکزهای اجتماعی- فضایی آسیب‌پذیری در چارچوب دیدگاه‌های ساخت اجتماعی و ترکیبی تاکید می‌شود. ازاین‌رو، چگونگی و چرایی تمرکز آسیب‌پذیری یکی از اهداف مطالعات رهیافت نرم است. با این نگاه و براساس مسیله «تمرکز آسیب‌پذیری نسبت به زلزله در محله‌ها و خانوارهای جنوبی شهر تهران»، سوال پژوهش چنین طرح شد: «تمرکز اجتماعی- فضایی آسیب‌پذیری شهر تهران چگونه قابل تبیین است؟». با تبیین نظری مسیله پژوهش، چارچوب نظری تدوین و فرضیه‌ها بیان شد. برای آزمون فرضیه‌ها، حجم نمونه مطابق واحد تحلیل خانوار در محله به‌روش کوکران محاسبه، و نمونه‌گیری به‌روش خوشه‌ای انجام شد. تحلیل داده‌های پیمایشی نیز با روش‌های واریانس یک‌طرفه، رگرسیون و تحلیل مسیر صورت گرفت. نتایج تحلیل واریانس، معناداری تفاوت میانگین پایگاه اقتصادی- اجتماعی و آسیب‌پذیری محله‌های چهارگانه را نشان می‌دهدکه بیانگر جدایی‌گزینی اجتماعی- فضایی خانوارها و تمرکز آسیب‌پذیری بیشتر در محله‌های دارای میانگین پایگاه پایین‌تر است. مطابق ضریب تعیین رگرسیون چندگانه نیز، 88 درصد تغییرات آسیب‌پذیری توسط عوامل محله و پایگاه تبیین می‌شود. براساس آن، سکونت در محله‌های پایین‌تر رابطه معکوس با پایگاه و رابطه مستقیم با میزان آسیب‌پذیری دارد. درمجموع، یافته‌های تحقیق بیانگر نقش اساسی عوامل پایگاه و محله در تمرکز آسیب‌پذیری است.