نقش ساختارهای طبیعی در الگوی استقرار محوطه‌‌های پیش از تاریخ دشت تهران با استفاده از GIS

دشت تهران بیش از123 محوطه باستانی پیش از تاریخ دارد که مطالعه زمین‌‌باستان‌شناسی این محوطه‌‌ها موضوع پژوهش حاضر است. این پژوهش بر‌آن است تا با روش تحلیل خوشه‌‌ای و محاسبه ضریب تغییرات و همچنین با استفاده از نرم‌افزارهای gis، spssو excel نحوه توزیع محوطه‌‌های باستانی نسبت به متغیرهای طبیعی شامل نوع آب و هوا، شیب، زمین‌‌شناسی، فاصله از رودخانه، ژیومورفولوژی، کاربری اراضی و ارتفاع را بررسی کند. پس از تجزیه و تحلیل مشخص شد که نحوه پراکندگی محوطه‌ها به‌گونه‌ای‌ است که در قسمت‌‌های پایین محدوده، یعنی نواحی دشتی و کوهپایه‌ای (خوشه یک و دو)، کمترین ضریب تغییرات متعلق به عامل فاصله از رودخانه است و محوطه‌‌ها در فواصل مختلفی از رودخانه مکان‌گزینی شده‌اند تا جایی که در فواصل کمتر از 500 متر تا بیش از 4500 متر شاهد وجود استقرارگاه هستیم. همچنین، ضریب تغییرات بالای عامل ژیومورفولوژی (مخروط‌‌افکنه) نسبت به دیگر عوامل نشان می‌دهد الگوی استقرار بیشتر تحت تاثیر مخروط‌افکنه‌هاست؛ ‌زیرا هر‌جا مخروط‌‌افکنه‌‌ها گسترده شده‌‌اند، استقرارگاه‌‌ها با تمرکز بر آن‌ها به‌‌صورت شعاعی شکل گرفته‌‌اند و هر‌چه به‌طرف قسمت‌‌های بالاتر و کوهستانی حوضه می‌رویم، محوطه‌‌ها در فواصل نزدیک به رودخانه و به‌‌صورت خطی شکل گرفته‌‌اند (مثل خوشه پنج) و شیب مناسب عامل ایجاد استقرارگاه در این‌‌گونه نواحی است.