تحلیل ابعاد زیست محیطی برنامه های توسعه نظام جمهوری اسلامی ایران با استفاده از نظریه ی داده بنیاد

برنامه ‏های توسعه، راهبرد، چارچوب و الگوی حکم‌رانی و مدیریت سیاسی فضا را مشخص می‏کند و این برنامه‏ ها به ابعاد و وجوه مختلف حکم‌رانی می‏پردازند که یکی از مهم‌ترین وجوه آن ابعاد زیست‏ محیطی است. این پژوهش با به‌کارگیری روش تحقیق داده‏ بنیاد در قالب مدلی از عوامل محوری، علّی، زمینه‏ ساز، مداخله‏ گر، راهبردها و پیامدها، به‌دنبال پاسخ به این سوال است که ابعاد زیست‏ محیطی برنامه‏ های توسعه در نظام جمهوری اسلامی چگونه است؟ با بررسی اسناد تحقیق (برنامه ‏های توسعه) با روش نمونه‏ گیری نظری، 328 گزاره انتخاب و با کدگذاری آن‏ها 587 مفهوم اولیه (کد باز) شناسایی شده است. سپس، با درنظر گرفتن اشتراکات محتوایی کدهای باز، 77 مقولۀ فرعی و 16 مقولۀ اصلی براساس نظریه‏ های تحقیق، محیط‏ شناسی، نظر نخبگان و تشخیص پژوهشگران تولید شده است. نتایج نشان می‏دهد مقوله ‏های اصلی شامل مقوله‏ های محوری (حفاظت و احیای محیط زیست و مدیریت اقلیمی)، مقوله ‏های علّی (تمرکززدایی، تناسب نهادی منطبق با مسائل زیست‏ محیطی)، مقوله ‏های زمینه ‏ای (تحقیق و پژوهش در حوزۀ محیط زیست، دیپلماسی زیست‏ محیطی، امنیت زیست‏ محیطی و تنظیم خانواده)، مقوله‏ های مداخله ‏گر (رفاه و توسعۀ اجتماعی و حکم‌رانی خوب)، مقوله ‏های راهبردی (سازگاری با زیست‏ بوم، اصلاح الگوی مصرف و آمایش سرزمین) و مقوله ‏های پیامدی (اقتصاد سبز، حمل ‏ونقل سبز و حقوق زیست ‏محیطی) در یک چارچو‏ب پارادایمی، هم‏ پیوند شده ‏اند.

analysis the environmental dimensions of the development plans of the islamic republic of iran using grounded theory

development plans define the strategy, framework, and pattern of governance and political management of space. these plans address various dimensions and aspects of governance, one of the most important aspects of which is the environmental dimension. this study, by using grounded theory in the form of a model of core categories, causal categories, context categories, interventionist categories, strategic categories, and consequences, answers the following question: what are the environmental dimensions of development plans in the islamic republic of iran? after studying all development plans, 328 statements have been extracted separately for each plan. in accordance with the statements extracted in the development plans, 404 basic concepts (open coding) were identified. then, considering content subscriptions of the open coding, 77 sub-categories and 16 main categories were generated. also, using theoretical foundations, ecology, experts’ opinions, and researcher’s judgment axial coding was done. the results show that the main categories include axial categories (environmental protection and rehabilitation and climate change management), causal categories (decentralization and institutional fit in accordance with environmental issues), context categories (“environmental research,” environmental diplomacy, environmental security, and family planning), interventionist categories (“welfare and social development” and “good governance”), strategic categories (“ecology adaptation,” “consumption pattern improvement,” and “spatial planning”), and consequences (“green economy” and “green transport”) interconnected in a paradigmatic framework.