اقتصاد سیاسی خودکفایی شهرداری‌ها از مستغلات شهری تا مجتمع‌های بزرگ تجاری کلان‌شهر تهران

یکی از دیدگاه‌های قدرتمند که تحولات فضایی را از دیدگاه روابط سیاسی و قدرت مطالعه می‌کند، اقتصاد سیاسی فضا بوده که با انتقاد از روابط سرمایه‌داری، شکل‌گیری فضاها و تحولات آن‌ها را در راستای تسهیل روابط سرمایه‌داری می‌داند. به‌بیان‌دیگر استراتژی‌های نئولیبرالی که امروزه در روح و روان شهرها ریشه دوانده و قریب به‌اتفاق شهرها با مکانیزم‌های نظام سرمایه‌داری آمیخته‌شده‌اند، موجب بازتولید فضاهای شهری به‌صورت تنگاتنگ تحت تاثیر نیروهای سیاسی و اقتصادی شده تا محملی برای تسهیل روابط سرمایه‌داری ایجاد شود؛ بنابراین تولید فضا پدیده‌ای در راستای تحکیم روابط انباشت، گردش، سود و غیره به‌عنوان مولفه‌های اصلی سرمایه‌داری است. ازاین‌رو منطق اقتصاد سیاسی همواره به‌مثابه امری گریزناپذیر برای تبارشناسی هر نوع سوگیری پیرامون آینده شهری تهران مورد تاکید بوده است؛ آینده‌ای که بر بستری متاثر از دگرگونی فضای شهری، کلان‌شهر تهران را تبدیل به شهر «مال»ها کرده است. ازاین‌رو این سوال مطرح می‌شود که علت فراگیری یک‌باره «مال و مجتمع‌های بزرگ تجاری» به‌عنوان پدیده‌ای نوظهور در تهران چیست؟ و فرایند شکل‌گیری آن چگونه است؟. راهبرد غالب در این پژوهش بر اساس مساله تعریف‌شده در ذهن پژوهشگر، راهبرد کیفی است. روش پژوهش نیز  توصیفی - تبینی با تاکید بر روش تحلیل گفتمان انتقادی می‌باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شیوه غالب اقتصادی حاکم بر دولت های ایران در چند دهه اخیر، مبتنی بر تزریق رانت در قالب فعالیت‌های عمرانی و جاری بوده است. درواقع دولت‌های حاکم فضامند شده اند و در جهت بقای خود، عادت های روزمره و فضاهای کهنی را که در طول فراز و نشیب های تاریخی به وجود آمده است.از طریق انتزاعات انضمامی از بین می برند؛ سپس فضاهای جدیدی را تولید(انبوه سازی مسکن و یا ساخت برج های اداری مسکونی در دهه ١٣٨٠ شمسی) و بازتولید (افزایش تجاری سازی و رشد قارچ گونه مالها و مگامال ها در دهه ١٣٩٠ شمسی) می کنند.

political economy of municipal self-sufficiency from urban real estate to large commercial complexes (megamalls) in tehran

one of the powerful perspectives that studies spatial developments from the perspective of political relations and power is the political economy of space, which, by criticizing capitalist relations, considers the formation of spaces and their developments in order to facilitate capitalist relations. in other words, neoliberal strategies that are rooted in the psyche of cities today and have almost certainly been integrated with the mechanisms of the capitalist system, have reproduced urban spaces closely under the influence of political and economic forces to facilitate capitalist relations; therefore, the production of space is a phenomenon in order to strengthen the relations of accumulation, turnover, profit, etc. as the main components of capitalism. therefore, the logic of political economy has always been emphasized as an inevitable thing for the genealogy of any kind of bias towards the urban future of tehran; a future that has been transformed into a city of mall on a bed affected by the transformation of the urban space. therefore, the question arises that what is the reason for the sudden emergence of large commercial complexes and mall as an emerging phenomenon in tehran? and what is the process of its formation? the dominant strategy in this research is a qualitative strategy based on the problem defined in the researcher’s mind. the research method is descriptive-explanatory with emphasis on critical discourse analysis method. the results of the research indicate that the dominant economic style governing the governments of iran in the last few decades has been based on the injection of rent in the formof construction and ongoing activities. in fact, the ruling governments have become spaceoriented,and, in order to survive, they destroy the daily habits and ancient spaces that have been created during the historical ups and downs, through concrete abstractions. then, they produce (mass housing or construction of office-residential towers in the 1380s) and reproduce (increase in commercialization and mushroom growth of malls and mega-malls inthe 1390s) new spaces.