بررسی ارزش غذایی و دارویی خرما از دیدگاه علم پزشکی و طب- اسلامی

هدف خرما یکی از قدیمی‌ترین غذاهای دارویی است که حاوی قندهای طبیعی (ساکارز، گلوکز و فروکتوز)، ویتامین‌ها، مواد معدنی، ترکیبات فنلی و آنتی‌اکسیدانی بالاست. طیف وسیعی از متابولیت‌های ثانویه در خرما شامل آنتوسیانین‌ها، کاروتنوئیدها، فلاونوئیدها، اسید فنولیک، پروسیانیدین و استرول وجود دارند. این ترکیبات فعال زیستی دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی، ضدمیکروبی، ضدسرطان، ضدالتهاب و محافظت از کبد هستند. هدف از این پژوهش بررسی ارزش دارویی‌ و غذایی خرما در پزشکی نوین و طب سنتی (ایرانی‌اسلامی) است. روش ها در این مطالعه مروری متون برگزیده طب سنتی‌اسلامی و تمامی مقالات ثبت‌شده در پایگاه‌های اطلاعاتی علمی معتبر (پابمد، مگ‌ایران، آوید، گوگل‌اسکالر، قرآن، مخزن الادویه) طی سال‌های 2010 تا 2021، با در نظر گرفتن کلید‌واژه‌های تخصصی و عمومی در قسمت آزمایش‌های بالینی انسان و بیماری‌های مشترک (زنان، قلبی‌عروقی، التهاب گوارشی و مغز) جست‌وجو و بررسی شدند. یافته ها با توجه به خواص آنتی‌اکسیدانی (فلاونوئیدی و پلی‌فنولی) خرما، این میوه برای حفظ سلامت قلبی‌عروقی، باروری، رفع التهاب، بهبود کارکرد دستگاه گوارش و سلامت مغز هم در پزشکی نوین و هم در طب‌ سنتی، اعم از طب ‌سنتی عمومی، یونانی، رومی، ایرانی، چینی و هند استفاده می‌شود. همچنین جهت رفع ضعف، بی‌ثباتی حافظه، تب، درد، اختلالات عصبی، ناباوری زنان و مردان، سیاه‌سرفه، دردهای مثانه و برای آرام‌بخشی و به‌عنوان خلط‌آور، ملین و ادرارآور معرفی شده است. در متون ‌اسلامی و قرآن‌کریم (در سوره مبارکه مریم) به خرما اشاره شده است. این میوه باعث تقویت انقباض و عضلات دهانه رحم در ماه‌های آخر حاملگی می‌شود. همچنین باعث کاهش فشار خون در زنان باردار برای مدت‌زمان کوتاهی می‌شود که موجب کاهش میزان خونریزی در حین زایمان می‌شود. نتیجه گیری نتایج این پژوهش مروری حاکی از اهمیت ارزش دارویی و تغذیه‌ای خرما در بهبود فعالیت‌های متابولیکی بدن، به‌خصوص عملکرد قلب، باروری و دستگاه گوارش است.

Nutritional and Medicinal Values of Dates (Phoenix Dactylifera L.) From the Perspective of Modern Medicine and Iranian Traditional Medicine

Objective Dates are one of the oldest medicinal foods that contain natural sugars (sucrose, glucose, and fructose), vitamins, minerals, phenolic compounds, and high antioxidants. There is a wide range of secondary metabolites in dates including anthocyanins, carotenoids, flavonoids, phenolic acid, procyanidin, and sterols. These bioactive compounds have antioxidant, antimicrobial, anticancer, antiinflammatory, and liver protection properties. This study aims to investigate the medicinal and nutritional values of dates in modern medicine and Iranian traditional medicine.Methods In this review study, data were collected from traditional IranianIslamic medicine books (Quran, MakhzanAlAdviyeh) and all articles published from 2010 to 2021 in the field of clinical trials on humans and common diseases (Gynecological, cardiovascular, gastrointestinal inflammation, and brain disorders) and indexed in online databases (Google Scholar, PubMed, Ovid, MagIran) using specialized keywords.Results Due to the antioxidant properties (flavonoid and polyphenolic), dates have been recommended for cardiovascular health, fertility, reduction of inflammation, digestive health, and brain health in modern medicine, and for treating weakness, memory instability, fever, pain, nervous disorders, male and female infertility, pertussis, and bladder pain as a sedative, expectorant, laxative, and diuretic product in traditional medicine (Iranian, Greek, Roman, Chinese and Indian). In Quran (Surah Maryam), it has been mentioned that dates fruit strengthens the contractile and cervical muscles in the last months of pregnancy. It also lowers the blood pressure in pregnant women for a short time, which reduces the amount of bleeding during childbirth.Conclusion The results of studies indicate the medicinal and nutritional values of dates in improving the metabolic activities, especially the functions of heart, fertility, digestion, and brain.