بررسی جریان انرژی و انتشار گازهای گلخانه‌ای در تولید گندم دیم

مصرف بی‌رویه انرژی در ایران و انتشار گازهای گلخانه‌ای، خطرهای زیادی برای محیط زیست و سلامت انسان به همراه دارد. هدف از این مطالعه، بررسی اثر سه روش خاک‌ورزی در کشت گندم دیم (شامل کشت رایج، روش کم‌خاک‌ورزی و کشت مستقیم) بر میزان مصرف انرژی و آلودگی محیط زیست در منطقه کالپوش از توابع استان سمنان بود. جمع‌آوری داده‌ها به روش مصاحبه حضوری در 30 مزرعه تولید گندم در سال زراعی 92-1391 انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها در سه بخش مصرف نهاده‌ها، انرژی نهاده‌های مصرفی و تولید گازهای گلخانه‌ای ناشی از انرژی مصرفی و روش خاک‌ورزی انجام شد. نتایج نشان داد که کل انرژی مصرفی ناشی از کاربرد نهاده‌ها در سه روش کشت بین 18713- 13900 مگاژول بر هکتار متغیر بود. در روش کشت رایج، سوخت بیشترین سهم انرژی ورودی (8/37 درصد) را در مقایسه با سایر نهاده‌ها داشت و کود ازت (5/26 درصد) و بذر (4/17 درصد) در رتبه‌های بعدی قرار داشتند. بیشترین و کمترین مقدار ظرفیت گرمایش جهانی به ترتیب مربوط به کشت رایج  (11713 کیلوگرم معادل co2 در هکتار) و کشت مستقیم (2721 کیلوگرم معادل co2 در هکتار) بود. روش کم‌خاک ورزی و کشت مستقیم به ترتیب بیشترین و کمترین میزان عملکرد را داشتند، اما اختلاف عملکرد آن ها معنی‌دار نبود. در مقابل، بیشترین و کمترین میزان بهره وری اقتصادی به ترتیب مربوط به کشت مستقیم (21/0) و روش رایج (16/0) بود. نتایج این تحقیق نشان داد که با استفاده از روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی (کم‌خاک‌ورزی و کشت مستقیم)، می توان مصرف سوخت، انرژی و تولید گازهای گلخانه‌ای را کاهش و بهره‌وری انرژی و اقتصادی را افزایش داد، بدون آن که کاهش معنی‌داری در عملکرد گندم ایجاد شود.