تجزیه اثر متقابل ژنوتیپ× محیط با استفاده از روش Gge بای پلات در هیبریدهای ذرت دانه ای (Zea Mays L.) تحت شرایط مختلف آبیاری

ارزیابی ژنوتیپ های مختلف ذرت تحت شرایط مختلف تنش آبی، می تواند در مشخص کردن ژنوتیپ های پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. هدف از اجرای این تحقیق، ارزیابی پایداری هیبریدهای ذرت دانه ای و مشخص کردن هیبریدهای با عملکرد دانه بالا و پایدار تحت شرایط مختلف تنش آبی در منطقه مغان بود. برای این منظور، هفت هیبرید ذرت دانه ای تحت چهار شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری کامل (e1)، قطع آبیاری در مرحله رویشی (e2)، قطع آبیاری در مرحله گل دهی (e3) و قطع آبیاری در دوره پر شدن دانه (e4) به مدت سه سال (در مجموع 12 محیط) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ×محیط معنی دار بود. معنی دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ×محیط، نشان دهنده واکنش متفاوت ژنوتیب ها در محیط های مختلف بود و از این رو، امکان تجزیه پایداری ژنوتیپ ها وجود داشت. نتایج تجزیه پایداری هیبریدها با روش gge بای پلات نشان داد که دو مولفه اول و دوم gge بای پلات، 7/94 درصد از تغییرات کل عملکرد دانه را توجیه کردند. در نمودار بای پلات رتبه پایداری، پایدارترین هیبریدها به ترتیب شامل sc700، twc600 و sc724 بوده و هیبریدهای با عملکرد دانه بالاتر از میانگین کل به ترتیب شامل sc704، sc724، sc703، sc720 و sc647 بودند. بر اساس بای‌پلات ژنوتیپ فرضی ایده‌آل، هیبرید sc704 از نظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد، بهتر از سایر هیبرید‌ها بود و سازگاری عمومی بالایی در تمامی محیط‌های مورد مطالعه داشت. علاوه بر آن، هیبرید sc704 در محیط های e1، e2 و e4 و هیبرید sc647 در محیط e3، هیبریدهای برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. بررسی و مقایسه محیط-ها نیز نشان داد که محیط های e1 و e4 از نظر رتبه بندی، گروه بندی و تعیین سازگاری هیبریدها، کاملاً مشابه هم عمل کردند، در صورتی که محیط های e3 و e2 متفاوت از سایر محیط ها بودند.