اثر تنش خشکی پس از گرده افشانی بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک مرتبط با قدرت منبع در چهار ژنوتیپ گندم نان

بخش عمده اراضی زیر کشت گندم در مناطق خشک و نیمه خشک قرار گرفته است و از این رو، نیاز آبی گندم در تمامی مراحل رشد و نمو به طور کامل تامین نمی شود. در این تحقیق، اثر تنش خشکی پس از گرده افشانی بر عملکرد و اجزای آن، تبادلات گازی و برخی دیگر از خصوصیات فیزیولوژیک چهار رقم گندم نان بررسی شد. آزمایش به صورت گلدانی در قالب فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه طی سال زراعی 91-1390 انجام شد. عوامل مورد مطالعه شامل تنش آبی در دو سطح بدون تنش و تنش خشکی در مرحله رشد زایشی (نگهداری رطوبت خاک در محدوده 30 درصد ظرفیت زراعی از مرحله گرده افشانی تا پایان دوره رشد) و ژنوتیپ شامل چهار ژنوتیپ پیشتاز، dn-11، سیوند و مرودشت بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی در مرحله پس از گرده افشانی، موجب کاهش عملکرد دانه از طریق کاهش وزن هزار دانه شد. در شرایط تنش، ژنوتیپ های مرودشت و dn-11 کمترین میزان عملکرد دانه را داشتند. وقوع تنش خشکی موجب کاهش معنی دار سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، غلظت دی اکسید کربن اتاقک زیر روزنه و هدایت روزنه ای شد، ولی راندمان مصرف آب فتوسنتزی تحت تاثیر تنش خشکی قرار نگرفت. همچنین، پیر شدن برگ ها سبب کاهش معنی دار سایر خصوصیات فیزیولوژیک شد. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق، به نظر می رسد کاهش سرعت فتوسنتز از طریق کاهش وزن هزار دانه، موجب کاهش عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی پس از گرده افشانی شده و به احتمال زیاد پیری برگ ها از طریق کاهش شدیدتر سرعت فتوسنتز نسبت به سرعت تعرق، موجب کاهش معنی دار راندمان مصرف آب در شرایط تنش خشکی شد.