مقاومت غیر اختصاص- نژادی در تعدادی از لاین‌های امید بخش گندم نسبت به بیماری زنگ زرد

بیماری زنگ زرد گندم با عاملpuccinia striiformis westend. f. sp. tritici ، یکی از خسارت زاترین بیماری‌های گندم در ایران به شمار می‌رود. مقاومت میزبانی به ویژه مقاومت غیر اختصاص– نژادی (race- nonspecific)، اقتصادی‌ترین روش مدیریت زنگ زرد است. اگرچه طول عمر ژن‌های مقاومت اختصاص– نژادی (race-specific) با ترکیب ژن‌های مقاومت موثر می‌تواند طولانی شود. روش جایگزین، به‌کارگیری ارقامی است که دارای مقاومت غیراختصاص- نژادی بر اساس ترکیب ژن‌های دارای مقاومت تدریجی (slow rusting) و یا کوچک اثر است. به منظور ارزیابی مقاومت غیراختصاص- نژادی در این پژوهش، واکنش گیاهچه ها و گیاهان کامل 22 لاین امید بخش گندم همراه با شاهد حساس ارزیابی شدند. واکنش گیاهچه‌ای در شرایط گلخانه ای با استفاده از نژاد 6e150a+,yr27 و واکنش گیاه کامل با اندازه گیری شدت نهایی بیماری (frs) و ضریب آلودگی (ci) تحت شرایط آلودگی طبیعی با دو بار آلودگی مصنوعی ارزیابی شد. آلودگی مصنوعی با مایه زنی اینوکلوم زنگ زرد که دارای ویرولانس روی ژن‌های yr2، yr6، yr7، yr9، yr22، yr23، yr24، yr25، yr26، yr27، yra وyrsu بود، انجام شد. آزمایش مزرعه ای بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل طی سال زراعی 91-1390 انجام شد. نتایج این بررسی نشان داد که لاین‌های s-90-1، s-90-14، s-90-16،s-90-17 ، s-90-20، s-90-21 و s-90-22 همراه با شاهد حساس بیشترین مقدار frs و ci را داشتند. لاین‌های s-90-2، s-90-3، s-90-4،s-90-9 ، s-90-11، s-90-13 و s-90-18 در مرحله گیاهچه‌ای حساس و در مرحله گیاه کامل مقادیر پایین frs و ci را نشان دادند. بنابراین، این لاین‌ها بر اساس نتایج این پژوهش و اطلاعات شجره ای آن‌ها، دارای درجات متفاوتی از مقاومت تدریجی (مقاومت غیر اختصاص- نژادی یا پایدار) بودند. بقیه لاین‌ها که در مرحله گیاه کامل و گیاهچه‌ای مقادیر پایین آلودگی را نشان دادند، به عنوان لاین‌های نیمه مقاوم یا مقاوم انتخاب شدند.