مطالعه توارث برخی صفات در گندم نان با روش دی‌آلل در شرایط نرمال و تنش خشکی

اصلاح برای تحمل به تنش خشکی از کارآمدترین راه‌ها برای جلوگیری از کاهش عملکرد در شرایط خشک است. یکی از بهترین روش‌های ارزیابی مواد ژنتیکی قبل از شروع برنامه اصلاحی روش دی‌آلل است. در این آزمایش، هفت ژنوتیپ گندم نان شامل ارقام قدیمی و لاین‌های امید بخش به صورت طرح دی‌آلل یک طرفه تلاقی داده شدند. والدین و f1ها در شرایط نرمال و تنش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار کشت و صفات فنولوژیک، مرفولوژیک و عملکرد دانه اندازه‌گیری شدند. تجزیه واریانس دی‌آلل نشان داد که ترکیب پذیری عمومی والدین برای تمامی صفات معنی‌دار بوده و حاکی از وجود اثر افزایشی معنی‌دار در کنترل تمامی صفات بود. نتایج نشان داد که هر ژنوتیپ از نظر یک یا چند صفت بهتر از بقیه بود. با کمک تجزیه بای پلات، والدینی که برای صفات مختلف ترکیب پذیری خصوصی بالایی داشتند، شناسایی شدند. برای تعداد سنبلچه در خوشه، تعداد خوشه در گیاه و وزن هزاردانه به ترتیب ژنوتیپ‌های کویر با شیراز، سرداری با شیراز و آذر2 با ws-82-9 بالاترین ترکیب پذیری خصوصی را داشتند. تجزیه گرافیکی با روش متر و جینکز نشان از کفایت مدل افزایشی- غالبیت برای بیشتر صفات داشت. درجه غالبیت در بیشتر صفات بین صفر و یک بود که بیان کننده عمل ژن به صورت غالبیت نسبی است. بر اساس نتایج به دست آمده، از ژنوتیپ‌هایی مانند ws-82-9، سرداری و کویر می‌توان به عنوان منابع ژنتیکی برای اصلاح به ترتیب صفات وزن هزاردانه، تعداد خوشه و تعداد سنبلچه در هر دو شرایط استفاده کرد. همچنین ژنوتیپws-82-9 به عنوان یک لاین امید بخش می‌تواند ژنوتیپ مناسبی برای شرایط تنش باشد.