شناسایی نشانگرهای ریزماهواره پیوسته با نواحی ژنومی کنترل کننده عملکرد و صفات فنوفیزیولوژیک در توده‌ها و ارقام گندم نان تحت شرایط متفاوت رطوبتی

مقدمه: گندم یکی از اصلی ترین گیاهان زراعی جهان است و تنش خشکی نیز از عمده‌ترین عوامل محیطی کاهش محصولات کشاورزی است. ارزیابی تنوع ژنتیکی در فعالیت‌های به‌نژادی، پایه اصلی پیشرفت و دست‌یابی به خودکفایی در بخش کشاورزی است. این آزمایش به منظور بررسی ارتباط نشانگرهای ریزماهواره، با نواحی ژنومی کنترل کننده عملکرد، صفات فیزیولوژیک و فنولوژیک در 23 توده و دو رقم گندم نان و همچنین ارزیابی تنوع ژنتیکی جمعیت مورد مطالعه از نظر عملکرد، صفات فیزیولوژیک، فنولوژیک و نشانگرهای ریزماهواره تحت شرایط دیم و آبیاری انجام شد.مواد و روش‌ها: این پژوهش در سال زراعی 96-1395 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار تحت دو شرایط دیم و آبیاری نرمال در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه رازی اجرا شد. صفات اندازه گیری شده شامل عملکرد دانه، 15 صفت فیزیولوژیک و 6 صفت فنولوژیک بودند. به منظور ارزیابی مولکولی ژنوتیپ های مورد مطالعه از 20 جفت نشانگر ریزماهواره استفاده شد. dna ژنومی از گیاهچه‌های دو تا سه هفته ای حاصل از کشت بذرها با روش ctab تغییر یافته و به صورت بالک استخراج شد. جهت تعیین کیفیت و کمیت dna ژنومی استخراج شده از روش الکتروفورز ژل آگارز 8/0 درصد استفاده شد. در نهایت رابطه بین نشانگرهای ریزماهواره، عملکرد، صفات فیزیولوژیک و فنولوژیک در شرایط دیم و آبیاری با استفاده از تجزیه رگرسیون گام به گام توسط نرم‌افزار spss23 بررسی شد.یافته‌های تحقیق: تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین توده‌ها برای بیشتر صفات مورد مطالعه وجود داشت. در ارزیابی تنوع ژنتیکی توده‌ها با استفاده از 20 جفت نشانگر ریزماهواره، 16 ترکیب آغازگری چندشکلی مناسبی داشتند. آغازگرهای xcfd168-2d، xgwm350-7d و xgwm136-1a مناسب‌ترین آغازگرها برای گندم در مطالعات بعدی معرفی شدند. نتایج تجزیه ارتباطی به وسیله رگرسیون گام به گام نشان داد در هر دو شرایط دیم و آبیاری، نشانگرهای xgwm350 (a3) و xgwm334 (a1) در مورد صفات فیزیولوژیک و نشانگرهای xgwm642 (a1)، xgwm350 (a1) و xcfd168 (a1) در مورد صفات فنولوژیک مشترک بودند. نشانگر xgwm410 (a1) در مورد عملکرد، صفات فیزیولوژیک و فنولوژیک در هر دو شرایط؛ نشانگر xgwm265 (a1) در مورد عملکرد و صفات فیزیولوژیک در شرایط آبیاری و صفات فنولوژیک در هر دو شرایط؛ نشانگر xgwm124 (a2) در مورد عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک در شرایط دیم و صفات فنولوژیک در هر دو شرایط؛ نشانگر xgwm165 (a1) در مورد صفات فیزیولوژیک و فنولوژیک در شرایط دیم و نشانگر xgwm577 (a2) در مورد عملکرد دانه و صفات فیزیولوژیک در شرایط آبیاری و برخی صفات فنولوژیک در شرایط دیم به طور مشترک دارای ارتباط بودند. در ضمن بیشترین نشانگرهای مثبت در شرایط دیم مربوط به صفت سرعت پر شدن دانه و در شرایط آبیاری به ترتیب مربوط به صفات عملکرد دانه، کارایی مصرف آب، سرعت پر شدن دانه، محتوی آب نسبی برگ و روز تا رسیدگی فیزیولوژیک می‌باشد.نتیجه‌گیری: با توجه به ارزیابی تنوع ژنتیکی، آغازگرهای xcfd168-2d، xgwm350-7d و xgwm136-1a، مناسب‌ترین آغازگرها برای گندم در مطالعات بعدی معرفی می شوند. نتایج تجزیه ارتباطی نیز نشان داد که بیش تر نشانگرهای تولیدی توسط آغازگرهای مورد استفاده در این پژوهش دارای ارتباط معنی‌دار بالایی با صفات مورد مطالعه بودند. با استفاده از این آغازگرها که توانایی تکثیر مکان‌های ژنی آگاهی‌بخش را دارند، می‌توان گیاهان را در مرحله گیاهچه‌ای غربالگری کرد. از طرف دیگر، آغازگرهای ریزماهواره پیوسته با صفات، در برنامه‌های اصلاحی گزینش به کمک نشانگر به منظور شناسایی والدین مناسب جهت تهیه جمعیت‌های نقشه‌یابی و تولید ارقام جدید پیشنهاد می‌شوند.

identification of microsatellite markers associated with genomic regions controlling yield and pheno-physiological traits in bread wheat accessions and cultivars under different moisture conditions

introductionwheat is one of the most stable crop in the world, and drought stress is one of the major environmental factors that reduce agricultural products. evaluation of genetic diversity in plant breeding program is the main basis for development and achieving self-sufficiency in the agricultural product. the objective of this experiment was to investigate the association between microsatellite markers and genomic regions controlling yield, physiological, and phenological traits in 23 accessions and two cultivars of bread wheat, as well as to evaluate the genetic diversity of the studied population in term of yield, physiological and phenological traits, and microsatellite markers under rainfed and irrigation conditions.materials and methodsa field experiment was carried out in a randomized complete block design with three replications under rainfed and irrigation conditions in the research field of razi university, kermanshah, iran, in 2016-2017. grain yield, 15 physiological traits and six phenological traits were measured. twenty microsatellite markers were used for molecular evaluation of the studied genotypes. genomic dna was extracted as bulk from 2-3 weeks old seedlings by modified ctab method. to determine the quality and quantity of the extracted dna, electrophoresis on 0.8% agarose gel was used. finally, the association between microsatellite markers, yield, physiological and phenological traits in rainfed and irrigated conditions was calculated using stepwise regression analysis by spss23 software.research findingsanalysis of variance showed that there was a significant difference between the accessions for most of the traits studied. sixteen out of twenty markers had detectable polymorphisms. the xcfd168-2d, xgwm350-7d and xgwm136-1a primers were the most suitable primers for subsequent studies. association analysis by stepwise regression showed that in rainfed and irrigation conditions, markers xgwm350 (a3) and xgwm334 (a1) were common for physiological traits and markers xgwm642 (a1), xgwm350 (a1), and xcfd168 (a1) were common for phenological traits. the xgwm410 (a1) marker on yield, physiological and phenological traits in both conditions; xgwm265 (a1) marker on yield and physiological traits in irrigation conditions and phenological traits in both conditions; xgwm124 (a2) marker on yield and some physiological traits in rainfed conditions and phenological traits in both conditions; xgwm165 (a1) marker on physiological and phenological traits in rainfed conditions, and xgwm577 (a2) markers on grain yield and physiological traits in irrigation conditions and some phenological traits in rainfed conditions were jointly related. in addition, the most positive markers in rainfed conditions are related to the trait of rate of filing seed, and in irrigated conditions, respectively, they are related to grain yield, water use efficiency, rate of filing seed, relative water content, and days to physiological maturity traits.conclusionaccording to the evaluation of the genetic diversity of primers xcfd168-2d, xgwm350-7d and xgwm136-1a, the most suitable primers for wheat were introduced in subsequent studies. based on the association analysis, most of the markers produced by the primers used in this research had a high significant associated with the studied traits, and by using these primers, which have the ability to reproduce informative loci, plants can be screened at the seedling stage. furthermore, the microsatellite primers linked to traits are suggested in marker assisted selection breeding programs to identify suitable parents for constructing mapping populations and producing new varieties.