بررسی عوامل موثر در دستیابی به کشاورزی پایدار در تولید برنج استان گیلان (مطالعه موردی: شهرستان رشت)

مقدمه: ﺑﺮﻧﺞ یکی از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻏﻼت و گیاهان زراعی دنیا اﺳﺖ که منحصراً برای انسان کاشت می شود و غذای اصلی بیش از نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می دهد. این محصول مهم، نقشی اساسی در تامین امنیت غذایی کشور و هم چنین اقتصاد کشاورزی استان گیلان دارد، زیرا هر ساله بیش از 193 هزار بهره بردار در اراضی حاصل خیز و مستعد استان گیلان، برنج کاری می کنند. هدف از اجرای این تحقیق، بررسی عوامل موثر بر دستیابی به شاخص های کشاورزی پایدار در تولید برنج استان گیلان بود. نتایج این تحقیق می تواند باعث ایجاد فرصت های مناسب، افزایش درآمد و نهایتاً رفاه نسبی شالی کاران گیلانی شود.مواد و روش ها: این تحقیق در مقطع زمانی 1401-1400 در استان گیلان و شهرستان رشت انجام شد. جامعه آماری این تحقیق شالی کاران شهرستان رشت و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان بودند. حجم نمونه برای شالی کاران با استفاده از فرمول کوکران 383 محاسبه شد و برای جامعه آماری کارشناسان نیز 70 تن انتخاب شدند.  نمونه گیری شالی کاران به صورت چند مرحله ای انجام و نمونه ها به صورت تصادفی ساده از هر روستا انتخاب شدند. در مورد کارشناسان نیز نمونه گیری به صورت تمام شمار انجام شد. ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات مورد نیاز این تحقیق، پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی آن توسط 10 نفر از اساتید دانشگاه و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی تایید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ، 0.81 محاسبه شد. متغیرهای تحقیق به پنج دسته متفاوت شامل ویژگی های مدیریتی، اقتصادی، اکولوژیک، استفاده از فن آوری و مشارکت اجتماعی تفکیک و اثر آنها در دستیابی به کشاورزی پایدار کشت برنج در استان گیلان بررسی شد.یافته های تحقیق: نتایج حاصل از برآورد آماره های توصیفی نشان داد که سطح تحصیلات حدود 40 درصد از جامعه آماری این تحقیق، دیپلم است. 54 درصد از شالی کاران مالک زمین های شالی خود بودند، میانگین سطح زیر کشت هر شالی کار 1.1 هکتار و میزان رضایت مندی شالی کاران از کشت برنج 67.7 درصد بود. نتایج به دست آمده از آماره های تحلیلی نیز نشان داد که ویژگی های مورد مطالعه در این تحقیق، تاثیر متفاوتی بر دستیابی به کشاورزی پایدار در تولید برنج داشتند، به طوری که ویژگی های مدیریتی و اقتصادی از دیدگاه کارشناسان تاثیرگذاری زیاد و از دیدگاه شالی کاران تاثیرگذاری متوسط، ویژگی های فن آوری و نوآوری از دیدگاه کارشناسان این تحقیق تاثیر گذاری زیاد و از دیدگاه شالی کاران تاثیرگذاری کم، ویژگی های اکولوژیک از دیدگاه هر دو گروه شالی کاران وکارشناسان تاثیرگذاری متوسط، و ویژگی های مشارکت اجتماعی نیز از دیدگاه هر دو گروه شالی کاران وکارشناسان این تحقیق تاثیرگذاری کم داشتند. مقایسه دیدگاه بین دو گروه جامعه آماری این تحقیق (شالی کاران و کارشناسان) بر اساس آزمون t نیز نشان داد که تفاوت معنی داری بین آنها از نظر میزان دستیابی به شاخص های کشاورزی پایدار  وجود داشت، به طوری که متغیرهای مورد بررسی در این تحقیق از دیدگاه بیش تر کارشناسان تاثیر زیاد و از دیدگاه کشاورزان تاثیر متوسط داشتند.نتیجه گیری: افزایش دانش و بهبود نگرش موجب بهبود عملکرد و ایجاد تغییرات نسبتاً پایدار در رفتار خواهد شد و گروه های هدف را توانا می سازد تا به سرعت با تغییرات محیطی سازگار شوند. دانش، محرک تغییر و ارتقا در نگرش شالیکاران در ارتباط با شاخص هایی مانند نحوه، زمان صحیح و تعداد دفعات شخم زدن، احداث خزانه های مدرن، مقدار صحیح بذر مصرفی و..... در کشت پایدار برنج  است. بررسی ویژگی های اقتصادی کشاورزان شالی کار نیز نشان داد که با ارتقای بهره وری مناسب از امکانات و سرمایه ی موجود، افزایش راندمان تولید، کاهش هزینه ها، افزایش دانش، بهبود مهارت های فنی و غیره، در وضعیت اقتصادی کشاورزان شالی کار تغییرات مطلوب ایجاد می شود. در نتیجه کشاورزان شالی کار در صورت داشتن وضیعت اقتصادی مطلوب در کنار دریافت وام و اعتبارات لازم دولتی می توانند به بسیاری از شاخص های توسعه پایدار تولید برنج دست یابند و در راستای توسعه ی موزون ملی گام بردارند.

investigating effective factors on achieving sustainable agriculture in rice production in guilan province (case study: rasht city)

introductionrice is one of the most important grains and food items in the world, which is grown exclusively for humans and is the main food of half of the world’s population. this important product plays a fundamental role in ensuring the country’s food security and also the agricultural economy of guilan province; because every year more than 193 thousand farmers cultivate rice in the fertile and prone lands of guilan province. therefore, the aim of this research is to investigate the effective factors in achieving sustainable agricultural indicators in the production of rice in guilan province, which can increase yield, create suitable opportunities, increase income and finally the relative well-being of guilan rice farmers. this research was conducted in guilan province and rasht city in 2021-2022.materials and methods the current study was conducted in rasht city, guilan province, iran, in 2021-2022. the statistical population of this research was the rice farmers of rasht city and the experts of agricultural jihad organization of guilan province. using cochran’s formula, the sample size of 383 rice farmers was calculated and 70 were selected for the statistical population of experts. sampling of rice farmers was done in a multi-stage manner and the samples were randomly selected from each village and the sampling of experts was done by full count. the main tool for collecting the information required for this research is a researcher-made questionnaire, the validity of which was confirmed by 10 university professors and experts of the agricultural jihad organization, and its reliability was obtained using cronbach’s alpha, 0.81. the research variables were divided into five different categories, including managerial, economic, ecological characteristics, use of technology and social participation, and their effect on achieving sustainable rice cultivation in gilan province was investigated.research findingsthe most important research findings in the descriptive statistics section showed that the education level of about 40% of the statistical population of this research is a diploma. 54% of the rice farmers own their paddy lands and the average area under rice cultivation of the farms in this research is 1.1 hectare. in addition, the rate of satisfaction of rice farmers with rice cultivation is 67.7%. the results obtained from the analytical statistics also showed that the studied characteristics in this research had a different effect on achieving sustainable agriculture in rice production, so that managerial and economic characteristics had high influence from the experts opinion and moderate influence from the rice farmers opinion, technological features and innovation had high influence from the experts viewpoint and low influence from the rice farmers viewpoint, ecological characteristics had moderate influence from the viewpoint of both rice farmers and experts, and the characteristics of social participation also had loe influence from the viewpoint of both rice farmers and experts. the comparison between the viewpoint of two statistical populations studied in this research (rice farmers and experts) based on the t-test also showed that there was a significant difference between them in terms of achieving sustainable agricultural indicators, so that the studied variables in this research had a high influence from the viewpoint of most experts but a moderate influence from the viewpoint of most farmers.conclusionincreasing knowledge and improving attitude will improve performance and create relatively stable changes in behavior and enable the target groups to quickly adapt to environmental changes. knowledge is the driver of change and improvement in the attitude of rice farmers in relation to the indicators of the correct method and time of plowing, the minutes of plowing, the construction of modern warehouses, the correct amount of seeds to use, etc. in sustainable rice cultivation.