ارزیابی اگرواکولوژیک تاثیر مدیریت بقایای گیاهی کنجد و مهار شیمیایی علف‌های هرز بر عملکرد گندم و تراکم علف‌های هرز در الگوی کشت کنجد- گندم در خوزستان

مقدمه: رقابت علف‌های هرز با گیاهان زراعی در اکوسیستم‌های زراعی یکی از تنش‌های بیولوژیک مهم به شمار می‌رود که سبب کاهش شدید عملکرد می شود و کنترل آن‌ها می‌تواند تاثیر زیادی در افزایش تولید گیاه زراعی داشته باشد. جمعیت بالای علف‌های هرز به ویژه در مراحل اولیه رشد گندم که رقابت شدیدی جهت کسب منابع غذایی دارند، می توانند موجب کاهش پنجه‌زنی گندم شوند. تحقیقات انجام شده در زمینه مدیریت بقایای گیاهی و کنترل شیمیایی علف‌های هرز نشان می دهد که هر یک از روش‌های مدیریت بقایای‌گیاهی با تاثیر بر خاک، سبب تاثیرگذاری بر عملکرد کمی و کیفی گیاهان زراعی بعدی می‌شوند. بنابراین با توجه به تاثیر مستقیم مدیریت بقایای‌گیاهی و کنترل شیمیایی علف‌های هرز بر عملکرد گیاهان زراعیبه ویژه در سیستم کشت دوگانه، این تحقیق به منظور بررسی تاثیر مدیریت بقایای‌گیاهی کنجد و کنترل شیمیایی علف‌های‌هرز بر جمعیت علف‌های‌هرز، عملکرد و اجزای عملکرد گندم انجام شد.مواد و روش ها: به منظور بررسی تاثیر بقایای کنجد و مهار علف‌های هرز بر عملکرد گندم و جمعیت علف‌های هرز، پژوهشی به صورت کرت‌های یک‌بار خرد‌ شده، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی1400-1399 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. مدیریت بقایای گیاهی در سه سطح (مخلوط‌کردن بقایای گیاهی با خاک، آتش‌زدن بقایا و خارج‌کردن تمام بقایا از خاک) به عنوان کرت های اصلی و مهار علف‌های هرز در چهار سطح (کنترل شیمیایی با علف‌کش های متری‌بوزین، آتلانتیس و 2,4-d+mcpa به صورت پس‌رویشی و عدم کنترل علف‌های هرز به عنوان شاهد) به عنوان کرت‌های فرعی در نظر گرفته شدند و رقم گندم نیز رقم مهرگان بود. صفات مورد مطالعه در این تحقیق شامل تعداد و نوع گونه های علف های هرز و عملکرد و اجزای عملکرد گندم بودند.یافته های تحقیق: نتایج حاصل از این تحقیق در مورد تعداد علف های هرز نشان داد که بیش ترین تعداد علف‌های هرز باریک‌برگ و پهن‌برگ مربوط به تیمار خارج‌کردن بقایای گیاهی در شرایط عدم کنترل علف‌های‌هرز بود. در بررسی اجزای عملکرد دانه گندم نیز مشاهدات این آزمایش نشان داد که بیش ترین تعداد دانه در سنبله با میانگین 49.1 دانه مربوط به روش برگرداندن بقایای گیاهی با کاربرد علف‌کش‌های متری‌بوزین (48.7) و آتلانتیس (49.2) بود. بیش ترین عملکرد دانه گندم از تیمارهای برگرداندن بقایای‌گیاهی و مهار علف های هرز با علف‌کش متری‌بوزین به ترتیب با میانگین  4.15 و 4.89  تن در هکتار به دست آمد. در مجموع، نتایج این آزمایش نشان داد که با کاربرد علف کش های شیمیایی آتلانتیس و سپس متری بوزین به صورت پس رویشی به طور موثری می توان علف های هرز مزرعه را کنترل کرد.نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این آزمایش، تاثیرپذیری زیست توده علف های هرز و عملکرد دانه گندم را در تیمارهای مخلوط‌کردن بقایای کنجد و کنترل علف‌های هرز نشان داد. کاهش جمعیت علف‌های هرز در اثر کاربرد علف‌کش‌های شیمیایی و مدیریت بقایای‌گیاهی را می‌توان به تفاوت زیست‌توده گیاه زراعی و علف های هرز در تیمارهای آزمایشی نسبت داد. مخلوط کردن بقایا با خاک، موجب افزایش اجزای عملکرد دانه گندم به ویژه تعداد دانه در سنبله شد و از این طریق، عملکرد دانه و شاخص برداشت گندم را افزایش داد.

agro-ecological evaluation of the effect of sesame plant residue management and chemical control of weeds on wheat yield and weed population in sesame-wheat cultivation pattern in khuzestan

introductionthe competition of weeds with crop plants in agricultural ecosystems is one of the most important biological stresses, which causes a high decrease in yield, so their control can have a great effect on increasing crop production. a high population of weeds, especially in the early stages of wheat growth, which have a strong competition for nutrition resources, can reduce the tillering of wheat. the research conducted in the field of plant residue management and chemical control of weeds shows that each of the residue management methods affects the soil and the quantitative and qualitative yield of the next crops. therefore, considering the direct effect of plant residue management and chemical control of weeds on grain yield of crop plants, especially in double cropping system, this research was conducted to investigate the effect of sesame residue management and chemical control of weeds on weeds population, and wheat yield and yield components.materials and methodsto investigate the effect of sesame residues and weed control on wheat yield and weed population, a research was conducted in split-plot based on randomized complete block design with three replications in the research farm of faculty of agriculture, shahid chamran university of ahvaz, ahvaz, iran, in the crop year 2019-2019. residue management at three levels (returning or mixing plant residues with soil, burning residue and removing all residues from the soil) were considered as the main plots and weed control at four levels (chemical control with metribozin, atlantis and 2,4-d+mcpa herbicides as post-emergence, and without weeds control as check) as sub-plots, and the studied wheat variety was mehregan. the traits studied in this research included the number and type of weed species and wheat grain yield and yield components.research findingsthe results of this research on the number of weeds showed that the highest number of narrow- and broad-leaved weeds was related to the removing plant residues and without weed control treatment. regarding the wheat yield components, the observations of this experiment showed that the highest number of grains per spike with an average of 49.1 was related to the returning plant residues with the use of metribuzin (48.7) and atlantis (49.2) herbicides. the highest wheat grain yield with an average of 4.15 and 4.89 tons/ha was obtained from the treatments of returning plant residues and controlling weeds with metribuzin herbicide, respectively, and the lowest grain yield (1.85 ton/ha) was recorded for no weed control. the results of this experiment showed that the weeds were effectively controlled by the post emergence application of atlantis and metribuzin, respectively.conclusion                                                                             the results of this experiment showed the effectiveness of weed biomass and wheat grain yield in the incorporated sesame residues and weed control treatments. decrease in the weed population due to the use of chemical herbicides and plant residue management can be attributed to the difference in the biomass of the wheat and weeds in the experimental treatments. incorporating the plant residues with the soil increased wheat yield components, especially the number of grains per spike, and increased the grain yield and wheat harvest index.