مکان یابی qtl های برخی صفات مرتبط با اندازه و شکل دانه در جمعیت لاین های خویش آمیخته نوترکیب گندم نان

شکل و اندازه دانه از مهم ترین اجزای عملکرد و از مولفه های اصلی اهلی شدن در گندم به شمار می روند. شناخت ماهیت ژنتیکی این صفات مهم و بهره مندی از آن در برنامه های به نژادی این محصول راهبردی از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف از این مطالعه، شناسایی qtl های مرتبط با صفات شکل و اندازه دانه شامل وزن دانه، طول دانه، عرض دانه، نسبت عرض دانه به طول دانه، درجه کروی بودن دانه، محیط عمودی دانه، مساحت دانه در تصویر افقی، مساحت دانه در تصویر عمودی و حجم دانه در یک جمعیت نقشه یابی متشکل از 118 لاین خویش‏آمیخته نوترکیب گندم نان حاصل از تلاقی واریته محلی ایرانی طبسی و واریته اصلاح شده اروپایی تایفون بود. در مجموع، تعداد نوزده qtl روی کروموزوم های 1a، 2a، 2d، 3b، 4a، 4d، 5a، 5b، 5d، 6a، 7a  و 7b شناسایی شد. ژنوم هایa ،b  و d به ترتیب در 53، 26 و 21 درصد از qtl ها مشاهده شدند. از میان صفات تحت بررسی، طول دانه با پنج qtl دارای بیش ترین تعداد qtl های شناسایی شده بود. درجه کروی بودن دانه نیز با دو qtl بیش ترین ارزش فنوتیپی (به طور متوسط 42.3 درصد در هر qtl) را به خود اختصاص داد. از میان نواحی qtl شناسایی شده، یک ناحیه روی کروموزوم 2a کنترل کننده صفات طول و حجم دانه و یک ناحیه روی کروموزوم 5d کنترل کننده صفات درجه کروی بودن دانه و مساحت دانه در تصویر افقی بود و به عنوان نواحی پلیوتروپیک معرفی می‌شوند. نتایج حاصل از این پژوهش در توافق با مطالعات دیگر، در گزینش به کمک نشانگر برای صفات شکل و اندازه دانه در برنامه های به نژادی گندم نان توصیه می‌شود.

Mapping QTLs for some seed shape and size related traits in a population of recombinant inbred lines of bread wheat

Kernel shape and size are the most important characters related to the yield and domestication in bread wheat (Triticum aestivum L.). Understanding of genetic parameters of such important traits and its utilization is very important in breeding programs for this strategic crop. The aim of the present study was to identify quantitative trait loci (QTLs) corresponding to the kernel shape and size characteristics i.e. kernel weight, kernel length, kernel width, horizontal area proportion, sphericity, vertical perimeter, projection area, section area, and kernel volume within a mapping population of 118 recombinant inbred lines (RILs) of bread wheat resulting from a cross between an Iranian landrace, Tabassi, and a European wheat variety, Taifun. In total, nineteen QTLs were identified on chromosomes 1A, 2A, 2D, 3B, 4A, 4D, 5A, 5B, 5D, 6A, 7A and 7B. Genome A, B, and D were covered 53%, 26%, and 21% of the QTLs respectively. The highest number of QTL (5) and phenotypic value (42.3%), were respectively obtained for kernel length and kernel sphericity. Among the QTL regions identified, one region on chromosome 2A corresponding kernel length and volume and one region on chromosome 5D controlling sphericity and projection area are referred to as pleiotropic regions. The results of this study, in agreement with other studies, are recommended in markerassisted selection (MAS) for grain shape and size traits in bread wheat breeding programs.