ارزیابی روابط بین صفات و انتخاب ژنوتیپ‌های برتر گندم نان با استفاده از روش بای‌پلات ژنوتیپ در عملکرد× صفت

انتخاب ژنوتیپ های پرمحصول و پایدار به ویژه برای شرایط دیم از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف از این تحقیق، استفاده از روش بای‌پلات ژنوتیپ در عملکرد × صفت (gyt) جهت انتخاب ژنوتیپ‌های برتر گندم نان بر اساس ترکیب عملکرد صفت تحت شرایط دیم بود. به‌همین منظور، 16 ژنوتیپ گندم نان در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی (98-1396) ارزیابی شدند. مقایسه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها در سال‌های اجرای آزمایش نشان داد که ژنوتیپ های g1 (رقم آفتاب)، g15 و g8 به ترتیب با میانگین عملکرد دانه 3433، 3269 و 3232 کیلوگرم در هکتار دارای بیش ترین عملکرد دانه بودند. بررسی نمودار چندضلعی بای‌پلات gyt نشان داد که ژنوتیپ‌ g8 در ترکیب وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و طول سنبله با عملکرد دانه، بهترین ژنوتیپ بود. ژنوتیپ g1 نیز در ترکیب تعداد سنبلچه در سنبله، طول ریشک و زودرسی با عملکرد دانه از برتری نسبی برخوردار بود. نمایش مختصات تستر متوسط (atc) بای‌پلات gyt، ژنوتیپ‌های g1، g8 و g15 را با کلیه ترکیبات مثبت عملکرد صفت به عنوان بهترین ژنوتیپ‌ها و ژنوتیپ‌های g13، g4، g14 و g7 را به عنوان ضعیف‌ترین ژنوتیپ‌ها شناسایی کرد. ژنوتیپ‌های g15 و g16 نیز برای ترکیبات عملکرد صفت متعادل بودند. رتبه‌بندی ژنوتیپ‌ها بر اساس شاخص gyt نیز نشان داد که ژنوتیپ‌های g1، g8 و g15 بهترین ترکیب عملکرد دانه با صفات مورد ارزیابی را در سال‌های اجرای آزمایش داشتند. بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق، همبستگی بالایی بین وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و وزن دانه در سنبله در ترکیب با عملکرد دانه مشاهده شد که نشان دهنده سودمندی بالای ترکیب این صفات با عملکرد دانه برای بهبود عملکرد ژنوتیپ‌های گندم نان تحت شرایط دیم است.

Assessment of relationships among traits and selection of superior bread wheat genotypes using genotype by yield × trait biplot method

Selection of high yielding and stable genotypes is especially important for rainfed conditions. The objective of this study was to use the genotype by yield × trait (GYT) biplot method to select superior bread wheat genotypes based on yieldtrait combinations under rainfed conditions. To this end, 16 bread wheat genotypes were assessed in a randomized complete block design with four replications in two cropping seasons, 20172019. Comparison of average grain yield of genotypes in the experimental years showed that genotypes G1 (Aftab), G15 and G8 had the highest grain yield with an average yield 3433, 3269 and 3233 kg/ha, respectively. The result of polygon view of GYT biplot showed that G8 was the best genotype in combining grain yield with 1000kernel weight, number of grain per spike and spike length. Similarity, G1 also had a relative superiority in combining grain yield with number of spikelet per spike, awn length and early maturity. Average tester coordinate (ATC) view of GYT biplot indentified genotypes G8, G1 and G15 with all positive yieldtrait combinations as the best genotypes and genotypes G14, G4, G13 and G7 as the weakest genotypes. Genotypes G15 and G16 were also balanced for yield trait combinations. Ranking of the genotypes based on GYT index showed that genotypes G8, G1 and G15 had the best genotypes in combining grain yield with the evaluated traits in the experimental years. Based on the results of this study, high correlations were observed between 1000kernel weight, number of grain per spike and grain weight per spike in combination with grain yield, indicating high efficiency of combining these traits with grain yield to improve productivity of bread wheat genotypes under rainfed conditions.