ارزیابی اثربخشی طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیکاری بر توسعه مکانیزاسیون زراعت برنج در استان گیلان (مطالعه موردی شهرستان املش)

تجهیز و نوسازی اراضی شالیکاری از اقدامات زیربنایی مهم در جهت تدارک زیرساخت­های زراعت مکانیزه برنج است. در این راستا، به­منظور ارزیابی اثربخشی طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیکاری بر توسعه کشت مکانیزه برنج، پژوهشی به روش پیمایشی در شهرستان املش در شرق استان گیلان انجام شد. بر این اساس، حجم نمونه با استفاده از جدول حداقل حجم نمونه بارتلت برای دو گروه از شالیکاران دارای اراضی شالیکاری تجهیزنشده و تجهیزشده، به­ترتیب 105 و 160 نفر تعیین و نمونه­های تحقیق با استفاده از روش نمونه­گیری طبقه­ای چندمرحله­ای انتخاب شدند. پرسش­نامه محقق­ساخته به­عنوان ابزار گردآوری داده­ها طراحی و مورد استفاده قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که درجه مکانیزاسیون عملیات کاشت و برداشت برنج در اراضی تجهیزشده در مقایسه با اراضی تجهیزنشده، در هر سه گروه اراضی کوچک (کم­تر از نیم هکتار)، متوسط (نیم تا یک هکتار) و بزرگ (بیش از یک هکتار) بیش­تر بود. تنها درجه مکانیزاسیون عملیات وجین مکانیکی در شالیزارهای بزرگ تجهیزشده 29/10 درصد و در سایر موارد صفر بود. در میان عملیات زراعی در اراضی تجهیزشده، بالاترین درجه مکانیزاسیون بعد از خاک­ورزی (100 درصد) مربوط به برداشت برنج (43/56، 53/73 و 62/72 درصد به­ترتیب برای شالیزارهای کوچک، متوسط و بزرگ) بود. بیش­ترین سهم ظرفیت مکانیزاسیون کل در اراضی تجهیزنشده را عملیات خاک‌ورزی و در اراضی تجهیزشده، عملیات برداشت به­خود اختصاص دادند. بنابراین، صرف‌نظر از پایین­بودن درجه مکانیزاسیون عملیات وجین مکانیکی، درجه مکانیزاسیون سایر عملیات زراعی کشت برنج در اراضی تجهیزشده در منطقه مورد مطالعه در وضعیت مناسبی قرار داشت. از این­رو، ضروری است سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان با بکاربستن راه­کارهای کاربردی، درجه مکانیزاسیون عملیات وجین و نشا­ی مکانیکی برنج در منطقه املش گیلان را نیز ارتقا دهد. همچنین، به­منظور بهبود ظرفیت مکانیزاسیون در اراضی شالیکاری تجهیزشده، پیشنهاد می­شود کارشناسی دقیق اندازه ماشین‌های کشاورزی مورد نیاز به­ویژه ماشین­های برداشت برنج مورد توجه ویژه قرار گیرد تا به این ترتیب، ظرفیت مکانیزاسیون تا حد ممکن کاهش یابد.

Evaluation of the effectiveness of the equipping and renovation plan on the development of mechanization of rice cultivation in Guilan province (A case study: Amlash county)

Equipping and renovation of paddy field projects are known as an important infrastructure provisions in the development of mechanization of rice cultivation. In this regard, a survey study was conducted to evaluate the impact of equipping and renovation projects of paddy fields on the development of mechanization of rice cultivation in Amlash County, Guilan Province. Accordingly, using the Bartlett minimum sample size table, the sample sizes for two groups of farmers employed in traditional and equipped paddy fields were determined to be as 105 and 160, respectively. The research samples were selected using multistage stratified sampling method. The research data were gathered using a selfstructured questionnaire as the data collection tool. Results showed that the degree of mechanization of rice transplanting and harvesting operations in equipped paddy fields were higher than those of traditional paddy fields, in all three groups of small (