برآورد هتروزیس تحمل به سرما در مرحله گیاهچه ای ذرت با استفاده از برخی صفات فیزیولوژیک

حساسیت ذرت به تنش سرما طی مراحل اولیه رشد اتوتروفیک، محدودیت مهمی جهت کاشت آن در مناطق سرد به شمار می رود. به منظور شناسایی اساس فیزیولوژیک هتروزیس تحمل به سرما در گیاهچه ذرت، تغییرات برخی از صفات فیزیولوژیک در لاین‌ها و هیبریدهای متحمل و حساس به سرما در مرحله گیاهچه‌ای در دانشگاه زنجان در سال 1396  مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که تاثیر تیمار سرما بر صفات فلورسانس کلروفیل، محتوای رطوبت نسبی، نشت الکترولیت، محتوای کلروفیل a، محتوای کلروفیل b، کاروتنوئیدها، حجم ریشه، سطح ریشه و وزن خشک ریشه معنی‌دار بود. هتروزیس نسبت به والد برتر در محتوای کلروفیل b، سطح ریشه، حجم ریشه و نشت الکترولیت در بیش تر هیبریدها مشاهده شد. کارایی هیبرید mo17×ep80 از نظر صفات فیزیولوژیک تحت شرایط تنش نسبت به بقیه هیبریدها بهتر بود. هیبریدهای ep42×mo17 و a661×mo17 نیز رشد و گستردگی ریشه بهتری تحت شرایط تنش سرما داشتند. همبستگی معنی‌دار بین مقادیر هتروزیس فقط در برخی صفات که دارای اساس ژنتیکی، فیزیولوژیک و یا نموی مشترک بودند، مانند وزن خشک ریشه و محتوی آب نسبی و یا محتوای کلروفیل b و نشت الکترولیت مشاهده شد، اما همبستگی بین مقادیر هتروزیس در سایر صفات به طور کلی ضعیف بود که نشان می‌دهد اساس ژنتیکی هتروزیس وابسته به صفت است و احتمالاً توسط یک مکانیسم واحد کنترل نمی‌شود. وجود اختلافات معنی‌دار بین ژنوتیپ‌ها در همه صفات، امکان جدیدی برای بهبود تحمل به تنش سرما در یک گیاه گرمسیری با استفاده از اصلاح نباتات فراهم می‌کند.