بررسی ژنتیکی عملکرد گندم و صفات وابسته به آن بااستفاده از تجزیه دای‌آلل تحت شرایط تنش خشکی

افزایش عملکرد دانه مهم ترین هدف به‌نژادگران در گندم است. از آنجا که عملکرد دانه دارای توارث پلی ژنتیک است، مطالعه آن مشکل است. بر این اساس، به‌نژادگران غالباً از اجزای عملکرد برای بهبود آن استفاده می کنند. جهت بررسی ژنتیکی عملکرد و صفات وابسته به آن در گندم،آزمایشی در قالب طرح دی‌آلل 7×7 یک طرفه تحت شرایط تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند طی سال زراعی  95-1394اجرا شد. ژنوتیپ‌ها شامل هفت والد (الوند، آنفارم9، چمران2، بک کراسروشن، قدس، افق و رقم محلی سرخ دانه) و 21 دورگ حاصل از آن ها طی سال زراعی 96-95 کشت شدند. تجزیه واریانس نشان داد که در کلیه صفات بین ژنوتیپ‌ها تفاوت معنی‌دار وجود داشت.تجزیه دای‌آلل با روش گریفینگ نشان داد که اثرات gca و scaبرای کلیه صفات به استثنای شاخص برداشت معنی‌دار بود. تجزیه دای‌آلل به روش هیمن نیز نشان داد که جزء a (واریانس افزایشی)، جزء b (واریانس غالبیت)، جزء b2(فراوانی نابرابر آلل های غالب و مغلوب) و جزء b3 (ترکیب‏پذیری خصوصی) در بیش تر صفات معنی دار بود. جزء b1(هتروزیس) نیز در همه‏ صفات به جزء شاخص برداشت، طول پدانکل، عملکرد زیستی، وزن ساقه و وزن سنبله معنی دار شد و بنابراین هتروزیس برای این صفات وجود داشت. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که رقم محلی سرخ‌دانه و الوند به‌عنوان بهترین و رقم‌های افق، قدس و آنفارم9 ضعیف ترین والدین از نظر ترکیب‌پذیری عمومی بودند.دورگ‌های قدس×سرخ‌دانه و آنفارم9×الوند نیز دورگ های مناسب و دورگ‌های افق×سرخ‌دانه و چمران2×سرخ‌دانه دورگ های ضعیفی در شرایط آب و هوایی بیرجند بودند.