بررسی کارایی صفات کمی مرفولوژیک و فنولوژیک ذرت (zea mays l.) در تهیه دستورالعمل ملی آزمون‌های‌ تمایز، یکنواختی و پایداری (dus)

انتخاب صفات کمی، دسته‌بندی دامنه تظاهر آن ها و تعیین ارقام شاهد برای مقایسه، از اصلی‌ترین نکات تهیه دستورالعمل‌های تمایز، یکنواختی و پایداری(dus) است، به نحوی که بر اساس این صفات بتوان سه شرط تمایز، یکنواختی و پایداری یک رقم جدید را بررسی کرد. به منظور تهیه دستورالعمل ملی آزمون‌های dus ارقام ذرت، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و 28 رقم و لاین در موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال کرج طی دو سال زراعی 1393 و 1394 اجرا شد. 49 صفت کمی و کیفی مرفولوژیک و فنولوژیک پیشنهادی اتحادیه بین‌المللی حمایت از ارقام جدید گیاهی (upov)، دفتر ارقام گیاهی اتحادیه اروپا (cpvo)، کشورهای هند (ppv&fra) و فیلیپین (pvpo) انتخاب و ارزیابی شد. سپس ده صفت کمی براساس محاسبه یکنواختی درون رقم با استفاده از مقادیر ضریب تغییرات، همبستگی بین صفات، وراثت پذیری، پایداری صفات طی دو سال و تجزیه به مولفه‌های اصلی، به عنوان صفات کمی دستورالعمل ملی انتخاب شدند. دامنه تظاهر ده صفت منتخب، بر اساس آمار توصیفی و توزیع فراوانی ارقام، به حالت های مختلف تقسیمشد. صفت ارتفاع بوته با داشتن دو نقطه بیشینه در نمودار توزیع فراوانی ارقام، به عنوان صفت گروه‌بندی کننده دسته‌بندی شد، درحالی که نه صفت کمی دیگر فقط یک نقطه بیشینه داشتند و به عنوان صفات استاندارد انتخاب شدند. در نهایت با استفاده از نمودار جعبه‌ای، هیبرید سینگل کراس 704 و دو لاین مادری فجر و مبین، به عنوان ارقام شاهد برای صفت ارتفاع بوته تعیین شدند. استفاده از این روش به عنوان یک روش مفید به منظور تهیه دستورالعمل dus برای جنس‌های گیاهی دیگر نیز پیشنهاد می‌شود.