ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای عملکرد دانه ژنوتیپ‌های گندم دوروم تحت شرایط دیم و آبیاری تکمیلی با استفاده از مدلgge بای‌پلات

تعیین سازگاری و پایداری عملکرد دانه ارقام زراعی یکی از مراحل مهم و پرهزینه در برنامه های اصلاحی است که به دلیل برهمکنش ژنوتیپ در محیط (g×e) به سادگی امکان پذیر نیست. به منظور بررسی برهمکنشg×e در گندم دوروم، آزمایشی با 16 ژنوتیپ تحت دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی در مزرعه پژوهشی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (ایستگاه سرارود کرمانشاه) طی سه سال زراعی (931391) انجام شد. از روش آماری ggeبای‌پلات (اثرژنوتیپ + برهمکنشg×e) برای ارزیابی پایداری و سازگاری ژنوتیپ‌ها در محیط‌های مورد بررسی استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه نشان داد که اختلاف بین آثار اصلی ژنوتیپ و محیط و برهمکنش g×e در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. بزرگی برهمکنش g×e تقریباً دو برابر اثر اصلی ژنوتیپ بود که بیانگر وجود محیط های کلان در آزمایش است. بر اساس تجزیه gge بای ‌پلات برای عملکرد دانه، محیط‌ها به سه محیط کلان تفکیک و ژنوتیپ‌های سازگار برای هر محیط کلان تعیین شدند. ژنوتیپg13 با عملکرد 2169 کیلوگرم در هکتار بهترین ژنوتیپ از لحاظ ترکیب عملکرد و پایداری بود. لاین‌های اصلاحیg3وg15به ترتیب با عملکرد 1960 و 3041 کیلوگرم در هکتار دارای بیش ترین میانگین عملکرد تحت دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که امکان گزینش ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا و پایدار نسبت به شاهد آزمایش (رقم ساجی) وجود دارد که بیانگر بهبود ژنتیکی در برنامه‌های اصلاحی گندم دوروم تحت شرایط متغیر محیطی است.