بررسی تنوع اگرو-مورفولوژیک در برخی از گونه های آژیلوپس ایران

جنس آژیلوپس یکی از مهم ترین خویشاوندان وحشی گندم است. گونه های موجود در این جنس در تکامل گندم زراعی نقش به سزایی داشتند و به طور مستقیم و غیرمستقیم به عنوان والد بخشنده ژنوم های b و d شناخته شده اند. به منظور بررسی تنوع آگرو مورفولوژیک موجود در گونه های آژیلوپس ایران، تعداد 109 نمونه متعلق به هشت گونه جمع آوری شده از نقاط مختلف ایران مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص های آماری برای صفات مورد بررسی محاسبه و شاخص شانون و ضریب تغییرات فنوتیپی نیز به عنوان معیاری از تنوع ژنتیکی تعیین شدند. نتایج حاصل از این تحقیق، تنوع ژنتیکی قابل توجهی را در درون و بین گونه ها نشان داد. بیشترین ضریب تغییرات به ترتیب در صفات عملکرد دانه، شاخص برداشت، ارتفاع بوته، تعداد پنجه های بارور، عرض برگ، طول سنبله اصلی و بیوماس بخش های هوایی مشاهده شد. علاوه بر این، بیشترین شاخص شانون نیز مربوط به صفات طول سنبله اصلی، عرض برگ، تعداد سنبلچه در سنبله و تعداد دانه در سنبله بود. ضرایب همبستگی بین عملکرد دانه و سایر صفات در گونه های مختلف متفاوت و مرتبط با ساختار ژنومی آن ها بود. در تجزیه به مولفه های اصلی سه مولفه نخست در مجموع 79.95 درصد از تغییرات موجود در صفات ارزیابی شده را توجیه کردند. دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ای نشان داد که صفات فنولوژیک و آگرو مورفولوژیک اندازه گیری شده به خوبی قادر به تمایز گونه ها بودند. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که سطح بالایی از تنوع ژنتیکی در گونه های مختلف آژیلوپس ایران وجود دارد و در نتیجه توجه ویژه به این ژرم پلاسم ضروری است.