سمیت و خواص ضد تغذیه ای برخی اسانس های گیاهی به صورت مجزا و باهم روی شپشه دندانه دار برنج oryzaephilus surinamensis

با توجه به اثرات جانبی متعدد کاربرد آفت کش های شیمیایی در کنترل آفات و لزوم معرفی عوامل جایگزین کارآمد و سازگار با محیط زیست، اثرات حشره ک شی اسانس های رازیانه، زنیان و زیره سیاه به صورت جداگانه و توام روی شپشه دندانه دار برنج در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گرفت. بررسی اجزای شیمیایی اسانس ها نشان داد که تیمول (43.07 درصد) و سیمول (26.16 درصد) در اسانس زنیان، گاما-ترپینن (39.89 درصد) و سیمول (31.96 درصد) در اسانس زیره سیاه و آنتول (70.98 درصد) و لیمونن (18.95 درصد) در اسانس رازیانه ترکیبات غالب می باشند. مقادیر غلظت کشنده 50 درصد (lc50) اسانس های زیره سیاه، زنیان و رازیانه به ترتیب از 0.701، 1.492 و 1.805 میکرولیتر بر گرم در زمان 24 ساعت به 0.394، 0.603 و 0.613 میکرولیتر بر گرم بعد از 72 ساعت کاهش پیدا کرد. استفاده توام از اسانس های مورد بررسی موجب افزایش سمیت آن ها و بیشتر شدن درصد تلفات آفت شد؛ به طوری که کاربرد هم زمان غلظت های کشنده 30 درصد (lc30) اسانس های زیره سیاه و زنیان اثر هم افزایی در مرگ و میر حشره آفت داشت. در سایر اختلاط ها، اثر تجمعی در سمیت اسانس ها مشاهده شد. شاخص های تغذیه ای آفت شامل شاخص مصرف، نرخ مصرف نسبی و نرخ رشد نسبی تحت تاثیر مقادیر جداگانه و توام lc30 اسانس ها نسبت به گروه شاهد به صورت معنی داری کاهش یافت. نرخ رشد نسبی آفت بیشترین کاهش را در تیمار رازیانه+زنیان+زیره سیاه نسبت به سایر تیمارها نشان داد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که استفاده جداگانه و توام از اسانس های زیره سیاه، زنیان و رازیانه در مدیریت شپشه دندانه دار برنج امکان پذیر می باشد.

toxicity and antinutritional effects of some plant essential oils, separately and in combination, against the saw-toothed grain beetle, oryzaephilus surinamensis

due to several side-effects of chemical pesticides’ utilization and necessity of the introduction of efficient and eco-friendly alternatives, the insecticidal effects of ajwain, cumin, and fennel essential oils, separately and in combination, were investigated against the saw-toothed grain beetle in the present study. chemical analyses of the essential oils revealed that thymol (43.07%) and cymol (26.16%) in ajwain, g-terpinene (39.89%) and cymol (31.96%) in cumin, and anethole (70.98%) and limonene (18.95%) in fennel essential oils were dominant. the 50% lethal concentration ​​(lc50) values of cumin, ajwain, and fennel essential oils were decreased from 0.701, 1.492, and 1.805 μl/g in 24 h to 0.394, 0.603, and 0.613 μl/g after 72 h, respectively. the combined use of the studied essential oils increased their toxicity and the mortality of pest; so the mixing of 30% lethal concentrations (lc30) of ajwain and cumin essential oils had a synergistic effect on the mortality of insect pest. in other combinations, an additive effect was observed in the toxicity of essential oils. nutritional indices of the pest including consumption index, relative consumption rate, and relative growth rate, influenced by separate and combined application of ​​ essential oils, were significantly decreased compared to the control group. the relative growth rate of the pest showed the greatest reduction by ajwain+cumin+fennel essential oils’ treatment compared to others. the results of the present research showed that it is possible to use ajwain, cumin, and fennel essential oils, separately and in combination, to manage saw-toothed grain beetle.