تغییرات فصلی و نمونه برداری دنباله ای کرم ساقه ‏خوار sesamia cretica (lep.: noctuidae) در مزارع ذرت خوزستان

کرم ساقه خوار sesamia cretica lederer، یکی از آفات مهم ذرت و نیشکر در ایران است. به منظور بررسی نوسانات جمعیت، توزیع فضایی و تهیه الگوی نمونه برداری دنباله ای این آفت، به صورت هفتگی از مزارع ذرت دو منطقه اندیمشک و شوش در طول سال های 1401 و 1402، نمونه برداری صورت گرفت. برای تخمین جمعیت مراحل نابالغ آفت، کل بوته ذرت به عنوان واحد نمونه برداری انتخاب شد. نتایج نشان داد که این آفت روی ذرت دارای 4 نسل در سال بود که میانگین جمعیت آن در سال اول، 0/258±1/56 و 0/134±0/38 و در سال دوم، 0/102±0/52 و 0/246±0/56 عدد در هر بوته به ترتیب در اندیمشک و شوش ثبت شد. همچنین، توزیع فضایی جمعیت s. cretica به دو روش رگرسیونی تایلور و آیوائو تعیین شد. هر دو روش نشان دادند که الگوی پراکنش آفت در هر دو سال در مزارع ذرت هر دو منطقه، تجمعی بود. با توجه به توصیف بهتر داده ها توسط قانون تایلور، از پارامترهای این روش برای تهیه مدل نمونه‌برداری دنباله ای به روش گرین با سطوح دقت 0/1 و 0/25 استفاده شد. در مدل نمونه برداری دنباله ای، اندازه نمونه لازم برای تعیین میانگین جمعیت آفت با افزایش تراکم و کاهش سطح دقت از 0/1 به 0/25 کاهش یافت. بر اساس این نتایج، s. cretica، به دلیل چند نسلی بودن، پتانسیل بالایی برای خسارت زایی در مزارع ذرت دارد و در این راستا از شاخص های توزیع فضایی می توان برای بهبود برنامه های نمونه برداری به منظور تخمین دقیق جمعیت این آفت بهره برد.

seasonal dynamics and sequential sampling plan of the pink stem borer sesamia cretica (lep.: noctuidae) in corn fields of khuzestan

sesamia cretica lederer is one of the most important pests of corn and sugarcane crops in iran. to study the population fluctuations, spatial distribution, and sequential sampling plan of this pest, sampling was done weekly in maize fields of andimeshk and shush regions, during 2022 and 2023. to estimate the population of pest immature stages, the whole plant of maize was selected as the sample unit. the results indicated that this pest produced four generations annually on maize, with an average population of 1.56±0.285 and 0.38±0.134 per plant in the first year, and 0.52±0.102 and 0.65±0.246 per plant in the second year, observed in andimeshk and shush, respectively. the spatial distribution of s. cretica was determined by two regression methods, taylor’s power law and iowa’s models. both methods showed that the distribution pattern of pest in maize fields across both regions was aggregated throughout the two years of sampling. to enhance the description of the data by taylor’s power law, parameters of this method were used to develop sequential sampling plan using green’s method at precision levels of 0.1 and 0.25. in sequential sampling model, sample size required to determine pest’s mean population was decreased by increasing density and decreasing the precision level from 0.1 to 0.25. based on these results, s. cretica due to its multigenerational characteristics, poses a significant threat to maize fields. in this context, spatial distribution indices can be effectively utilized to enhance sampling strategies aimed at accurately estimating the population of this pest.