فراسنجه‌های زیستی، ریخت‌شناختی و بوم‌شناختی کفشدوزکharmonia axyridis (col.: coccinellidae)؛ تاثیر چندشکلی رنگی، محل نمونه‌برداری و نسل حشره

پراکنش کفشدوزک harmonia axyridis  به عنوان یک حشره شکارگر اما مهاجم تازه وارد به ایران در نوار شمالی کشور بررسی شد. برخی ویژگی های زیستی و ریخت شناسی آن مانند الگوهای رنگی، نسبت جنسی و طول بدن حشره بالغ در نمونه های چهار منطقه جغرافیایی شمال و شمال شرق ایران و همچنین، دو نسل از شهرستان رشت مطالعه شد، تا تاثیر محل نمونه برداری و نسل حشره ارزیابی شود. توان تولیدمثلی ماده های دو رنگ اصلی این حشره؛ ملانیک و غیرملانیک، در نسل زمستانگذران و تابستانه نیز بررسی شد. از استان های گیلان، مازندران، گلستان و خراسان شمالی نمونه برداری با موفقیت انجام شد. نسبت افراد ملانیک در کل نمونه های جمع آوری شده از گردنه حیران، شفت، بجنورد، رشت (جمعیت زمستانگذران) و رشت (جمعیت بهاره) به ترتیب 11.51، 12.64، 10.57، 12.17 و 11.63 درصد بود. همچنین، نسبت جنسی در جمعیت های مزبور 38 تا 44 درصد و فاقد تفاوت معنی دار بود. میانگین طول بدن حشره بالغ در جمعیت بجنورد (029/± 6.57 میلی متر) از چهار جمعیت دیگر بیشتر بود. از نظر میزان تخمگذاری تفاوتی بین الگوهای رنگی ملانیک و غیرملانیک در نسل زمستانگذران و تابستانه مشاهده نشد، اما ماده های زمستانگذران در مقایسه با ماده های تابستانه باروری بالاتری داشتند. در این پژوهش، پیشرفت پراکنش این کفشدوزک در برخی استان های نوار شمالی کشور، نسبت به محل اولین گزارش آن، تایید شد. همچنین، مشخص شد محل نمونه برداری و نسل حشره در زیستگاه های جدید، تاثیری بر نسبت الگوهای رنگی ندارد و میزان زادآوری نمی تواند یکی از عوامل تنظیم کننده نسبت افراد هر الگوی رنگی در نسل بعد باشد.

biological, morphological, and ecological parameters of harmonia axyridis (col.: coccinellidae); effect of color polymorphism, location, and generation

distribution of harmonia axyridis as an invasive predator, newly appeared in iran, was investigted in northern provinces of iran. some biological and morphological traits were studied, including color morphs, sex ratio, and adults body length. samples were collected from four regions in north and east-north of iran as well as two generations of rasht population to assess the effect of geographical location and insect’s generation. reproductive potential of females of two main color morphs (melanic and non-melanic) was also investigated in overwintering and summer generations. sampling were succesful in guilan, mazandaran, golestan, and north khorasan. proportion of melanic individuals in heyran, shaft, bojnourd, rasht (overwintering population), and rasht (spring population) was 11.51, 12.64, 10.57, 12.17, and 11.63, respectively. sex ratios ranged from 38 to 44% showing no difference among the obovevmentioned populations. mean length of adult insect body in individuals from bojnord (6.57±0.029 mm) was larger than others. there was no difference between females of the two main color morphs in terms of oviposition potential. however, overwintering females laid significantly more eggs than summer females, regardless of color morphs. this study confirmed progress of h. axyridis distribution towards new areas. moreover, it was indicated that sampling location and generation have no effect on color morphs ratio in newly invaded areas, and oviposition rate cannot be a regulating factor for color morphs ratio in next generation.