زنان و زبان:بازنمایی هویّت جنسیّتی در کتاب‌های زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی مدارس ایران

چکیدهاین مقاله با رویکردی اجتماعی در صدد پاسخگویی به این پرسش است که «چه مناسباتی بین زبان و جنسیّت وجود دارد؟» زبان، به عنوان یک ابزار رسانه‌ای برای شکل گیری، تثبیت و تداوم هویّت و منزلت جنسیّتی افراد در جامعه تلقی می‌شود (ترنر- بوکر،1996). شیوه پژوهش در این مقاله مبتنی برروش تحلیل محتوا بود که بر اساس آن، چگونگی بازنمایی هویّت جنسیّتی در کتاب‌های درسی زبان فارسی، زبان عربی و زبان انگلیسی مدارس ایران مطالعه شد. نتایج پژوهش نشان داد که «پدیده تقدم مرد» (لی و کولینز، 2008) به اشکال متعدد در این کتاب‌ها وجود دارد. مطابق نتایج پژوهش، اگرچه این برتری جنسیّتی به درجات گوناگونی در این کتاب‌ها مشاهده می‌شود، اما الگوها و «کدهای جنسیّتی» (تایلور، 2003) کمابیش یکسان و مشابهی در این کتاب‌های درسی زبان‌های مختلف انتقال و انعکاس یافته است که به خوبی نشان دهنده نقش به مراتب تعیین کننده‌تر محیط اجتماعی و فضای فرهنگی است. به علاوه، نتایج پژوهش نشان داد که مراحل متعدد آموزش زبان نیز نقش بسیار موثری در نحوه بازنمایی الگوهای جنسیّتی ایفا می‌کنند.