اعتبارسنجی سندی و محتوایی حدیث «قلوب‌الملوک» در منابع فریقین

از جمله مستندانی که باورمندان به انفعال در نظام سیاسی به آن تمسک می‌جویند، روایتی است مشهور به «قلوب ‌الملوک» که در آن به مردم توصیه شده از دشنام و مقابله با پادشاهان ظالم و ستمگر پرهیز کرده و صرفاً با دعا و تضرّع از خدا بخواهند قلب‏های ملوک را با آنان مهربان سازد. مهمترین موضوع این روایت، بسنده ‌کردن به دعا و عدم اقدام جهت اصلاح حاکمان و امور سیاسی نامطلوب است. پژوهش حاضر با هدف پاسخ به شبهه انفعال با روشی توصیفی تحلیلی و رویکرد انتقادی پس از ذکر تاریخ نقل این حدیث در منابع فریقین به بررسی اعتبار سندی و متنی آن پرداخته است. اعتبارسنجی سندی این روایت نشان میدهد که حدیث مذکور دارای ضعف سندی است چرا که اولین ظهور آن در قرن سوم در منابع اهل سنت بوده و سپس به منابع شیعی منتقل شده و به‌تدریج وارد متون تفسیری و کلامی شده ‌است. اعتبارسنجی محتوایی روایت نیز نشان می دهد که قرآن کریم و دیگر آموزه های دینی نه تنها موید این محتوا نیستند، بلکه به مشارکت فعالانه در سیاست و نقد و نظارت حاکمان، دعوت می‌کنند. روایات معتبری نیز در مقابل روایت مذکور وجود دارد که آن را در آزمون عرضه حدیث بر سنتِ معتبر با چالشی جدی مواجه می‌سازد.

evaluating the documentary and content validity of the hadith qulub al-muluk in the sources of shiite and sunni

among the documents that those who believe in passivity in the political system cling to is a narrative known as qulob al-muluk in which the people are advised to avoid cursing and confronting cruel and oppressive kings and only ask god through prayers and supplications. make the hearts of the kings kind to them. the most important issue of this narrative is to be content with praying and not taking action to reform rulers and undesirable political affairs. the present research aims to answer the question of inactivity with a descriptive-analytical method and a critical approach, after mentioning the date of transmission of this hadith in the sources of the parties, it has investigated its documentary and textual validity. the authenticating of this narration shows that the aforementioned hadith has weak authenticity because its first appearance was in sunni sources in the third century, and then it was transferred to shiite sources and gradually entered the commentary and theological texts. validation of the content of the narrative also shows that the holy quran and other religious teachings not only support this content, but also invite active participation in politics and criticism and supervision of the rulers. there are also authentic narrations in front of the said narration, which makes it a serious challenge in the test of presenting the hadith on the authentic sunnah.