واکاوی سیر تطوّر نظریّه انجبار در مکتب حلّه

نظریه شیخ مفید و سیدمرتضی در مواجهه با اخبار آحاد (عدم حجیت اخبار آحاد) به مرور زمان و با از دست رفتن قرائن، ناکارآمدی خود را برای سائر اعصار نشان داد و لذا علامه حلّی الگوی فکری جدید را ارائه داد و مبنای ارزیابی حدیث را معیارهای سندی قرار داد، اما ایشان و دیگر فقهای از حلقه های متقدم مکتب حله نسبت به سیره عملی پیشینیان بی اعتنا نبودند و عمل فقهای متقدم به یک روایت (شهرت عملی) را جبران کننده ضعف سند آن می‌دانستند و اینگونه فقاهت این طیف از آثار سوء سندگرایی در امان ماند. اما حلقه‌های واپسین مکتب حله (حلقه فکری محقق اردبیلی) با وضع قواعد سخت‌گیرانه در پذیرش سند روایات از یک‌سو و بى‌اعتنایى به اقوال و عمل مشهور از سوی دیگر، بسیاری از روایاتی را که پیشینیان در زمره صحاح می‌گنجاندند را کنار گذاشتند و اینگونه سند را یگانه معیار ارزیابی روایت قرار دادند و این عملکرد خود تبدیل به یکی از مهمترین دلایل پیدایش جنبش اخباری‌گری و انزوای مکتب اجتهاد در امامیه شد. نگارندگان در اثر پیش رو این سیر تطور نظریه عالمان مکتب حله در مواجهه با نظریه انجبار را به تصویر کشیده اند و از طریق به تبیین چرایی پیدایش اخباری‌گری پرداخته‌اند.

analysis of the evolution of the theory of alenjebar in the helleh school

the theory of sheikh almofid and seyyed almortaza about the criteria for accepting hadiths (the lack of authenticity of alkhabar alvahed) over time and with the loss of evidence of trust in the transmission of narrations, revealed its ineffectiveness to the later generations, and therefore allameh alhelli presented a new model and he made the reliability of narrators a criterion for accepting hadith. but he and other jurists, from the first circle of the helleh school, were not indifferent to the performance of their predecessors and they considered the action of past jurists on a hadith as compensating for the weakness of the chain of that hadith. in this way, the jurisprudence of this spectrum was spared from the evil effects of this theory (the evaluation of the transmitters as the only criterion for the acceptance of hadiths). however, the last circle of the helleh school (thinking circle of mohaghegh alardabili) by setting strict rules in accepting the chain of hadiths (on the one hand) and ignoring the performance of past jurists (on the other hand), many hadiths that were accepted by the predecessors knew, they left it and made this evaluation of the narrators of hadith the only criterion for its acceptance. this performance became one of the most important reasons for the emergence of the alakhbari school and the isolation of the alijtahad school in the imamiyyah. in this article, the authors have explained the evolution of the theory of the scholars of the helleh school in accepting the theory of alenjibar and explained its role in the emergence of the school of alakhbari.