تحلیلی بر کاربست قرآنی اصطلاح «اُولُوا بَقِیَّهٍ» و امتداد آن به روش تحلیل محتوای کیفی

قرآن کریم در حوزه‌های موضوعی گوناگون، مفاهیم نظریِ معیّنی با هدف سامان‌دهیِ نظامِ رفتاری ارائه می‌کند. گاهی ایجاد و توسعه‌ی این مفاهیم نظری، از طریق اصطلاحاتِ خاصّ قرآنی پدید می‌آید. هنرِ تحقیقاتِ قرآنی کشفِ این مفاهیم و جانماییِ اصطلاحاتِ قرآنی در آن‌ها است. در این‌صورت، مفاهیم از صرفِ مفهوم بودن خارج و کارکردِ آن‌ها در نظامِ رفتاری روشن می‌شود. این پژوهش با روش اکتشافیِ تحلیل محتوا به واکاویِ کارکرد و کاربستِ اصطلاح قرآنی «اُولُوا بَقِیَّهٍ» با هدفِ کشف و امتدادِ کاربست‌های قرآنیِ مرتبط با آن می‌پردازد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد «اُولُوا بَقِیَّهٍ» در الگوی «ایمان‌پذیریِ اقوام» ذیل حوزه‌ی موضوعیِ «دعوت به توحید» با کاربستِ «بسترسازیِ ایجاد و دوامِ حاکمیّتِ دین» ایفای نقش می‌کند. بازآفرینیِ نقشِ این اصطلاح با تحلیلِ معکوسِ الگویِ تقابلیِ «ایمان‌ناپذیریِ اقوام» امکان‌پذیر است. در ایمان‌ناپذیریِ اقوام، فسادِ نظامِ فکری و عقیدتی از طریقِ فسادِ نظامِ رفتاری و به‌دست گروهِ مرجعِ «ملا» رخ می‌دهد. کاربستِ «اُولُوا بَقِیَّهٍ» در الگویِ ایمان‌پذیری، کاربستِ معکوسِ ملا در الگویِ ایمان‌ناپذیری است و «سلامتِ نظامِ رفتاریِ» جامعه به کُنش‌گریِ آن‌ها وابسته است. چنین به‌نظر می‌رسد که آیه‌ی اصلی حاوی «اُولُوا بَقِیَّهٍ» (هود: 116)، متناظر و پاسخ سوال آیه «فَلَوْلَا کاَنَتْ قَرْیَهٌ ءَامَنَتْ فَنَفَعَهَا اِیمَانُهَا اِلَّا قَوْمَ یُونُس»(یونس: 98) می‌باشد.

An Analysis of the Quranic Use of the Term Oulouw Baqiyyah and Its Extension by Qualitative Content Analysis

The Qur’an offers certain theoretical models in various subject areas with the aim of organizing the behavioral system. The art of Qur’anic research is the discovery of these patterns and the placement of Qur’anic concepts in a specific pattern of each concept. In this case, the concepts become clear beyond mere conceptualization and their function in the behavioral system. This research uses the exploratory method of content analysis to analyze the function of Ulwa Baqiyya with the aim of discovering the Qur’anic pattern related to it. The research findings show that Oluwa Baqiyya plays a role in the Qur’anic model of the orthodoxy of the tribes under the thematic domain of invitation to monotheism to lay the groundwork for the establishment and perpetuation of the rule of religion. Recreating the role of this concept is possible by inverting the counterpattern of the unbelievability of the tribes. In the unbelief of the tribes, the corruption of the intellectual and ideological system occurs through the corruption of the behavioral system and by the reference group of the public. The function of the first of all in the pattern of unbelief is the inverse function of the public in the pattern of unbelief, and the health of the behavioral system of society depends on their activism. It seems that the verse related to this phrase corresponds to the question posed in verse 98 of Surah Yunus and its answer.