آموزش روش های فهم حدیث در روایات امام باقر(علیه السلام)

‏«فهم حدیث» از جایگاه والایی در میان آموزه‌های امامان شیعه برخوردار است؛ چنانکه ایشان فهم یک حدیث ‏را برتر از روایت هزار حدیث برشمرده‌اند. فهم حدیث به دو نحوه تمسک به اصول عمومی فهم متن و ‏رجوع به آموزه‌های خود امامان امکان‌پذیر است. واکاوی تاریخ فقه الحدیث نشان می‌دهد که بحث از اصول ‏فهم و مقصود واقعی کلام معصومان موردتوجه ایشان و اصحاب بوده و از عصر آن بزرگواران و توسط خود ‏ایشان ابداع گردیده است؛ آن‌سان که ضرورت تمسک به سنت و حدیث، نیز خود ایجاب کرده که ضوابطی ‏توسط امامان(ع) برای فهم درست حدیث ارائه شود. یکی از بخش‌های روایی سرشار از این حیث، ‏‏احادیث به‌جای مانده از امام باقر(ع) است. از مطالعه بر روی روایات رسیده از امام باق(ع) برمی‌آید که ‏ایشان علاوه بر تبیین بخش عظیمی از معارف دینی، درصدد تعلیم روش‌های فهم صحیح احادیث به ‏پیروان خود نیز بوده‌اند؛ تا شیعیان به‌ویژه در زمان غیبت، بتوانند با بهره‌گیری از این روش‌ها، از روایات منتفع ‏گشته و موجبات هدایت را از آن در هر زمان و شرایطی بیابند. از واکاوی روایات امام باقر(ع) به شیوه‌ی ‏تحلیل محتوا و گردآوری داده‌های تحقیق به نحو کتابخانه‌ای، چنین برمی‌آید که برخی از روش‌ها، همچون: ‏شناخت واژگان اسمی و حرفی، و توجه به توسعه‌یافتگی معنای آن‌ها در جهت شناخت مراد بدوی حدیث ‏می‌باشند. فهم مراد جدی از طریق روش‌هایی همچون: بهره‌گیری از آیات قرآنی همسو، تشکیل خانواده ‏حدیث، توجه به مورد صدور، رخداد نقل به معنا، تقطیع، تحریف، تشابه، تجوز و همچنین تفسیر شایسته در ‏برخورد با سوءبرداشت‌ها به دنبال اختلاف افهام، قابل دستیابی است و این مهم، در روایات امام باقر(ع) ‏مورد اشاره واقع شده است‏.

Teaching Methods of Understanding of ‎Hadith in the Tradition of Imam Baqir ‎‎(pbuh)‎

Understanding the hadith has a high position among the teachings of Shiite Imams; As he has considered the understanding of one hadith superior to the narration of a thousand hadiths. Understanding the hadith is possible in two ways, relying on the general principles of understanding the text and referring to the teachings of the Imams themselves. An analysis of the history of the jurisprudence of hadith shows that the discussion of the principles of understanding and the true meaning of the words of the infallible Imams has been of interest to him and his companions and has been invented by those nobles and by himself; Those who need to adhere to tradition and hadith have also demanded that criteria be provided by the Imams (pbuh) for a correct understanding of hadith. One of the narrative sections rich in this regard is the hadiths left by Imam Baqir (pbuh). From the study of the narrations received from Imam Baqir (pbuh), it appears that in addition to explaining a large part of the religious teachings, he also sought to teach the methods of correct understanding of the hadiths to his followers; So that the Shiites, especially during the absence, can benefit from the narrations by using these methods and find the means of guidance from it at any time and under any circumstances. Analyzing the narrations of Imam Baqir (pbuh) by analyzing the content and collecting research data in a library manner, it appears that some methods, such as: recognizing nominal and literal words and paying attention to the development of their meanings in order to know the original meaning of the hadith. Understanding the serious meaning can be achieved through methods such as: using the same Quranic verses, forming a family of hadith, paying attention to the subject of issuance, the occurrence of quoting meaning, fragmentation, distortion, similarity, transgression, as well as proper interpretation in dealing with misunderstandings. It is an achievement and this is important, it has been mentioned in the narrations of Imam Baqir (pbuh).