معناشناسی تاریخی مفهوم «نوادر» و ابهام‌ زدایی از آن با بررسی موردی باب النوادر کتب اربعه

احصای 82 تن نوادرنویس در الفهرست و 272 تن در الذریعه؛ اوج رویکرد نوادرنویسی را در بازه زمانی قرن دوم تا چهارم هجری، به‌ویژه در حدیث نشان می دهد. مساله این مقاله آن است بدانیم مولفان مرادشان از نام گذاری «نوادر» چه بوده؛ که گاه، عنوان مستقل النوادر؛ و گاه بخشی از کتابشان را «باب النوادر» یا «باب النادر» می نامیده اند. به همین منظور، با رویکرد معناشناسی تاریخی به تحلیل لغوی و اصطلاحی نوادر پرداخته ؛ سپس با بررسی مصادیق نوادر کتب اربعه و ابهام‌زدایی از مفهوم نوادر، پرکاربردترین معانی نوادر کتب اربعه استخراج شده‌اند. در معناشناسی تاریخی، به‌طور خاص واژه «نادر» از زمان امامان باقر و صادق(ع) در بحث تعارض دو روایت، کاربرد داشته است. در بررسی نوادر کتب اربعه نیز به چهارده مصداق رسیدیم. پرکاربردترین مصادیق ابواب «النوادر و النادر» کافی و فقیه، زیادات یا مستدرک، احادیث متفرق ابواب یک کتاب همچون کتاب الصوم، نه یک باب خاص از کتاب الصوم؛ و احادیث شاذ به نظر رسید؛ که با ابواب «زیادات» طوسی، حداقل در معنای استدراک و احادیث متفرق، مشترکند؛ ولی تنها باب النوادر موجود در تهذیبین ظاهراً بیشتر حاوی احادیث شاذ است. همچنین از آنجا که واژه «نوادر» معانی و مصادیق متعدد دارد، واژه ای مبهم به شمار می آید که ابهام آن از نوع ابهام لغوی و چندمعنایی است و اشتراک لفظی دارد؛ لذا نمی توان به‌طور قطع ترجیح یک معنای خاص را برای آن مشخص کرد؛ نیز نوادر با گذر زمان، اتساع و تضییق معنا داشته است.

Historical Semantics the Concept of Nawader and its Ambiguity by Studying the Case of Bab AlNawader of AlKutub AlArbʿah

82 Nawader’s writer in ALFehrest of Ibn Nadim and 272 people in Alzarieh Show the culmination of the recalling as one of the methods of writing, in the time period of the 2nd to 4th centuries, in various sciences,especially in the history of hadith. Now, the problem is that the authors of their title called “Nawader” on their books; sometimes they wrote the book Independent AlNawader; sometimes part of their book was Bab alNawader or Bab alNaader. For this purpose with the approach of historical semantics we have used the word Nawader in the knowledge of Hadith and mixed sciences in both lexical and idiomatic analysis. Then, by examining the examples of the AlKutub AlArbʿah we have intended to obscure the notion of ambiguity. To show what are the most commonly used meanings of the “Nawader” ofAlKutub AlArbʿah; and in which verses are in common? In historical semantics in particular,the word Nader or rare has been used since the time of Imam Baqirand Sadeq (AS) in the discussion of the conflict of twonarrations, and the derivatives of this term can be seen in anarrative of the second caliph. In the study of AlKutub AlArbʿah .The most useful examples of the alNawader and alNader alkaft and AlFaqih, It seemed like Ziyadat or Mostadrak, hadiths dispersed in Abwabeb, a book such as AlSum not a particular book of that book, shaz Hadit and subscribe,Which is shared by Tusi’s Zayadat, at least, in the meaning of the scruples and dispersed hadiths, but only Bab alNawader in theavailable in Tahzibeyn shibenapparently more contains shaz Hadiths.