واکاوی مفهوم «دین» و«دینی» در نظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی

پژوهش حاضر، پاسخی است به این پرسش که آیا دو مفهوم «دین» و «دینی» تفاوت دارند؟ ازآنجاکه روشن شدن نظریۀ علم دینی آیت‌الله جوادی آملی منوط به داشتن تصویری درست از مفاهیم پایه است و توجه نداشتن به این مفاهیم، سبب طرح بعضی از اشکالات شده است، سعی نویسنده تبیین برخی مفاهیم پایه در دیدگاه صاحب کتاب منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی است. هدف دیگر، پاسخ به نقدها در سایۀ آن مبانی است.   نویسنده با مراجعه به کتاب‎‌ها و مقالات ایشان، با شیوه‎‌ای تحلیلی استدلالی، بیان تازه‌ای از نظریۀ علم دینی حضرت استاد عرضه کرده است. باتوجه‌به تفاوت «دین» و «دینی»، به اشکالات پاسخ می‌دهیم و مفهوم «علم دینی» را از نگاه صاحب نظریه روشن‎‌تر می‎‌کنیم.   مهم‎‌ترین نتایج عبارت‌اند از 1) حقیقت دین، معرفتی است از سنخ علم حضوری که پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله) و معصومین (علیهم السلام) به آن دسترسی دارند؛ 2) معرفت دینی، مجموعه‎‌ای از دانش‎‌هاست که غیرمعصومین ازراه علم‎‌حصولی به‌دست می‎‌آورند؛ 3) معرفت دینی منحصر به فهم «نقل» نیست و معرفت‎‌های «عقلی»، حتی عقل تجربی، با تکیه بر جهان‌بینی الهی، معرفتی «دینی» است؛ 4) علم دینی، یعنی کشف «قول» یا «فعل» خداوند که به‌واسطۀ عقل یا نقل یا هردوست

The Concepts of ‘Religion’ and ‘Religious’ in Ayatollah Javadi Amoli’s Theory of Religious Science

The present study is an answer to the question that “is there any difference between the two concepts of ‘religion’ and ‘religious’?” Since the true understanding of Ayatollah Javadi Amoli’s theory of religious science depends on having a true picture of basic concepts, and some objections has been put forward due to lack of attention to these concepts, the role of this paper is to explain some of the basic concepts in the thought of the author of The Geometry of Religious Knowledge. The other purpose of the paper is to answer to the Critiques expressed by some of the respected professors.Appealing to books and papers of Ayatollah Javadi Amoli, with an analyticdiscursive method, we present a new expression of his theory of religious science. We respond to objections in the light of the difference between ‘religion’ and ‘religious’, making clearer the concept of ‘religious science’ in the thought of this theorist.The most important findings are: (1) The truth of religion is a kind of ‘knowledge by presence’, which is accessible to the Prophet and Infallibles; (2) Religious knowledge is a set of sciences that, except for Infallibles, are only accessible through ‘acquired knowledge’; (3) Religious knowledge is not restricted to the understanding of the scriptures, but it also includes ‘rational’ knowledge, even the empirical reason, but if it is based on the divine worldview; Religious knowledge means discovering the ‘word’ and the ‘act’ of the God, which is by reason or by the use of scriptures, or both of them.