بساطت وجود در حکمت متعالیه و مشاء

امور عامه نقش مهمی در قبول یا رد نظریات مطرح در فلسفه ایفا می‌کند. از جمله مسائلی که ملاصدرا برخلاف حکمای مشاء، در امور عامه مطرح کرده «بساطت وجود» است. تفاوت نگرش به وجود در حکمت متعالیه و مشاء در چه بوده که یکی آن را به عنوان مقدمه مشترک ورود به فلسفه پذیرفته و دیگری آن را کنار نهاده است؟ هدف از طرح و پاسخ به این سوال، یافتن نگرش حکمت متعالیه به بنیادی‌ترین مساله فلسفه و تفاوت این نگاه با نگرش حکمت‌های پیش از آن است. نوشتار حاضر به روش تحلیلی مقایسه ای سعی دارد، به منظور پرداختن به تفاوت دو نگاه مشاء و متعالیه به مساله بساطت وجود، ضمن تفکیک بساطت مفهوم و حقیقت وجود، به برخی مبانی مورد نیاز برای طرح مساله بسیط بودن وجود و همچنین آثار و نتایج آن در فلسفه را اشاره نماید. مشائین حقیقت وجود را صرفا واقعیتی انتزاعی معرفی می‌کنند که عقل در تحلیل خود از اشیای جهان هستی بدان نائل می‌شود؛ در مقابل حکمت متعالیه برای حقیقت وجود، عینیت خارجی و واقعیتی برتر از انتزاعیِ صرف قائل است و با نگرش تشکیکی، عامل کثرات را در خود وجود و عامل وحدت‌بخش آن می‌یابد. لذا مشاء، بایستی مساله بساطت وجود را صرفا مربوط به عالَم ذهن بداند، در حالی که حکمت متعالیه آن را به عالَم عین هم سرایت می‌دهد. در تبیین نگاه متعالیه می‌توان از قاعده بسیط الحقیقه کمک گرفت.

The Simplicity of Existence in Transcendent and Peripatetic Philosophies

The general principles have an important role in agreement or disagreement in philosophical theories. The simplicity of existence is one of the principles that Mulla Sadra projected in general principles against Peripatetic philosophy. So, the question can be posed: What is the main different view between Transcendent and Peripatetic philosophies that one accepted it as a common introduction to his philosophy and the other disallowed?  The main aim of design and reply to this question is to find the Transcendent philosophy view toward the fundamental issue of philosophy and its difference from pervious philosophies. This article with comparatively analytical method tries to explain the viewpoint of Transcendent and Peripatetic philosophies toward the simplicity of existence, regard for the separation between the concept of simplicity of existence and of reality of existence, and to request the principles for the simplicity of existence and for its aims and subsequences. Peripatetic philosophy presents the truth of existence as only abstract fact which mind attains it in the analysis of objects of universe, but rather transcendent philosophy regards it as external objectivity, the premier fact than only abstract one. This viewpoint explores multiplicity in existence, i.e. the unified factor. So, Peripatetic philosophy should consider the simplicity of existence as something relating to mind, though Transcendent philosophy considers it in the middle of external universe. To explain Transcendent view, we can be supported by Basit al Haqiqa principle.