ملاصدرا و معناشناسی

صدرا در جایی اشاره می‌کند که آنچه عارفان بدان «اسم» می‌گویند، نزد فیلسوفان «مشتق» نامیده می‌شود؛ اما در مواضع دیگر، خود او از واژه اسم بهره می‌برد و حتی تقسیم‌بندی ظریفی میان اسم، صفت و ذات معرفی می‌کند. در باب معنای اسم، او در موضعی به‌صراحت اعلام می‌کند که اسم‌ها به ازای معانی کلی عقلی هستند و نه به ازای هویات عینی؛ و حتی برای نام‌ها در عالم اسما ، به موازات اشیا ، قایل به جنس و فصل می‌گردد. اما در موضع دیگری بیان می‌کند که این طور نیست که تنها ماهیت‌های کلی دارای نام باشند، بلکه اشخاص و معقولات ثانی هم می‌توانند موضوع‌له نام باشند.گویی برداشت صدرا از معنا گاهی بسیار مضیق و گاهی موسع بوده است. این وسعت نظر هنگامی که او درباره نام‌های بی‌مسما و مسماهای بدون نام سخن می‌گوید، بیش‌تر به چشم می‌آید؛ و هنگام بحث از امکان و چگونگی نامیدن خداوند، به اوج می‌رسد. در اسفار، نام خداوند را نامی برای همه اشیا و مسمای نام خداوند را مسمایی برای همه نام‌ها می‌شمرد. چنین قبض و بسطی در اشاره‌های صدرا به معنا، تلاش نویسندگانی چون سجاد رضوی را در تطبیق نظر صدرا بر [گوشه‌هایی از] نظریات معناشناسی معاصر، نامطلوب می‌سازد. در واقع با توجه به بنیادهای به‌کلی دیگرگون فلسفه اصالت وجود، ظهور هرگونه شباهت ظاهری میان معناشناسی معاصر و معناشناسی صدرایی را باید به دیده تردید نگریست.