تفکیک وجود از ماهیت در فلسفه ابن‌‌سینا همراه با نقد برداشت اتین ژیلسون

مسلماً لازمه پژوهش در اندیشه فلسفی یک فیلسوف، شناخت کافی از منطق حاکم بر آن اندیشه و مبانی بنیادین آن است. بنابراین تفکیک وجود از ماهیت یکی از مسایل مهم فلسفی در دستگاه بوعلی است که تنها با شناخت درست از جایگاه «وجود» و «ماهیت» در این نظام، و بر محوریت مبانی وی، قابل تبیین و تفسیر خواهد بود. «ماهیت» در فلسفه ابن‌‌سینا علاوه بر معنای خاصی که دارد (ذات امور)، دارای دو جایگاه مهم است: مقام تحلیل و مقام تقرّر آن در علم حق. تفکیک وجود از ماهیت، در ساحت تحلیل رقم می‌‌خورد؛ اما تقرّر علمی آن در علم حق، بُعد هستی‌‌شناختی آن را مشخص می‌‌کند. نکته مهم در تفسیر رابطه وجود و ماهیت، تعیین نوع وجود است که زاید بودن آن را بر ماهیت نشان می‌‌دهد؛ و آن، مفهوم وجود است، نه خود وجود. مقاله حاضر کوشیده است مساله مذکور را با در نظر داشتن مبانی ابن‌‌سینا توصیف و تحلیل کند.